Steenwol Lapinus (onderdeel Rockwool Group) filtert meer dan 50% verontreinigde microdelen uit afspoelend regenwater langs wegen

Hevigere regenbuien en sterkere verdroging van gebieden in Nederland hebben een forse weerslag op de conditie van het oppervlaktewater en het grondwater. Regenwater dat langs de doorgaande wegen en lokale wegen de berm in spoelt, bevat concentraties verontreinigende stoffen dat afkomstig is van voertuigen. Lapinus (onderdeel van de Rockwool Group) heeft ontdekt dat steenwol een uitstekend materiaal is om dit soort stoffen uit het regenwater te filteren, om te voorkomen dat ze in het milieu terechtkomen. Wageningen University & Research (WUR) testte de steenwol in hun laboratorium, met als resultaat dat meer dan 50% van deze stoffen door de steenwol wordt opgevangen.

Steenwol wordt onder meer gebruikt in watermanagementsystemen (Rockflow) om water te bufferen met als doel wateroverlast te voorkomen tijdens hevige regenbuien. Bij piekbelasting wordt het overtollige water snel en efficiënt opgevangen en langzaam geïnfiltreerd naar het grondwater. Lapinus heeft ontdekt dat de steenwol in deze watermanagementsystemen ook geschikt is om regenwater te filteren. Daan de Kubber, manager marketing & business development bij Lapinus, legt uit dat steenwol zelfs in staat is om opgeloste verontreinigde stoffen uit het regenwater te halen, zoals PAK’s en zware metalen als zink en koper. “Deze milieubelastende stoffen stromen bij regenbuien via het asfalt van doorgaande wegen en lokale wegen de bodem in. Dat heeft vergaande consequenties voor de waterhuishouding in Nederland, waardoor de stoffen ook in de voedselketen terecht zouden kunnen komen”, zegt De Kubber. PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) zijn moleculen die ontstaan door thermische ontbinding veroorzaakt door uitlaatgassen, banden en remmen van voertuigen en zijn zeer schadelijk voor de gezondheid. “Langs doorgaande wegen groeit er weinig in de bermen, daar vind je veel zwarte drab. Dit is zwaar vervuilde troep die van voertuigen afkomt”, zegt De Kubber. De steenwol in watermanagementsystemen die langs doorgaande wegen en lokale wegen wordt aangebracht, kan het afspoelend regenwater uitstekend filteren. Naast dat vaste deeltjes worden afgevangen, kunnen opgeloste moleculen van PAK’s, koper en zink, door de steenwol worden geadsorbeerd (sorptie). Dit voorkomt dat deze milieubelastende deeltjes direct in het milieu terechtkomen. “Steenwol is een duurzaam materiaal dat op deze manier een vervuiling van vele jaren kan opvangen”, zegt De Kubber.

Wageningen University & Research (WUR) is in 2018 gestart met het onderzoek naar het filteren van regenwater en het vasthouden van verontreinigende materialen met steenwol van Lapinus. Wim Beltman is wetenschappelijk onderzoeker milieuchemie bij Wageningen Environmental Research van WUR. Samen met zijn onderzoeksteam bestudeert hij organische contaminanten zoals geneesmiddelen en bestrijdingsmiddelen in het milieu en wat de risico’s hiervan zijn voor ecosystemen. “Bij dit onderzoek is de focus gelegd op de adsorptie van PAK’s, koper en zink aan steenwol. Dit najaar wordt dit onderzoek gepubliceerd, dat in opdracht van Lapinus is verricht”, zegt Beltman. Steenwol wordt nu al ingezet om pieken van buien op te vangen. “We hebben onderzocht of PAK’s, zink en koper aan de steenwol blijven kleven.” Uit de testen met kunstmatig afvalwater in een laboratorium opstelling komt naar voren dat de stoffen acenaphtheen, phenanthreen (beide PAK’s), zink en koper adsorberen aan de steenwol. De steenwol, ofwel het waterabsorptiesysteem Rockflow WM2005, bleek in de test effectief stoffen vast te houden: 62% acenaphtheen, 91% phenanthreen, 88% koper en 51% zink.

“We hebben regenwater getest onder optimale omstandigheden”, zegt Beltman. “Een vervolgstap kan zijn om onze testen te vertalen naar de dynamiek van het regenwater, hoe hard het stroomt bijvoorbeeld, en het praktijkwater, dat een andere samenstelling heeft dan het testwater (deeltjes en opgelost organisch materiaal), beter te kunnen benaderen.” Beltman legt uit dat de conditie van het regenwater sterk afhangt van de dynamiek van de regenbuien. Het 2

beste is om het regenwater regelmatig op locaties buiten te testen. “Metalen zoals koper en zink kunnen in verschillende vormen voorkomen, afhankelijk van de zuurgraad en aanwezigheid van opgeloste stoffen in het water. Dat heeft consequenties voor hoeveel van de PAK’s, koper en zink stoffen aan de steenwol adsorbeert”, zegt Beltman.

Ronald Wentink is senior-adviseur water en klimaat bij Syntraal, onderdeel van advies- en ingenieursbureau Tauw. Hij legt uit hoe belangrijk een goede conditie van het regenwater, oppervlaktewater en grondwater is voor Nederland. “Als verontreiniging via het regenwater in het grondwater terecht komt, kan het vervolgens ook in het oppervlaktewater terecht komen”, zegt Wentink. Grondwater stroomt onder Nederland door naar de zee. Verontreiniging verplaatst zich met het grondwater. “Dit tast het ecosysteem aan en komt mogelijk in ons drinkwater en voedsel terecht.” Volgens Wentink heeft het filteren van vervuild regenwater vergaande positieve effecten voor de waterbalans. Al jarenlang is namelijk de trend om regenwater in de bodem te infiltreren in plaats van via het riool naar de zuivering af te voeren. Een aandachtspunt hierbij is vervuild regenwater dat vaak nog wel via de riolering naar de zuivering gaat. “Afspoelend regenwater kan soms hoge concentraties PAK’s en zware metalen bevatten en dat wil je eigenlijk niet direct in de bodem hebben.” Als dit effectief gefilterd kan worden, dan betekent dit dat er meer water in de bodem gebracht kan worden. Hiermee ontlasten we de riolering en bouwen in de bodem een waterbuffer op voor drogere perioden. Een actueel onderwerp, gezien de periodes van droogte en de hevige regenbuien waarmee Nederland steeds vaker te maken heeft. “In Nederland is de regelgeving beperkt rond het filteren van regenwater. Denemarken heeft inmiddels een wet die infiltratie van ongezuiverd water van wegen verbiedt. Daar wordt namelijk drinkwater gewonnen uit grondwater en moet dus zuiver blijven. “In Nederland bestaat nog geen algemene wet die verbiedt dat ongezuiverd en met PAK’s en zware metalen vervuild regenwater in de bodem verdwijnt. Wel zijn er eisen voor grondwaterbeschermingsgebieden”, zegt Wentink. Niet alleen de overheid maar ook wegbeheerders en infrabedrijven hebben een belangrijke rol te vervullen om infiltratie van vervuild regenwater in de bodem tegen te gaan. “Relevante aandachtspunten waar Nederland niet vrijblijvend mee om moet gaan”, besluit Wentink.