Drijvend natuureiland van geperste wilgenmat 

Amsterdam is weer een nieuw stukje land rijker. Strandeiland is met 82 hectare het grootste eiland van IJburg. De komende jaren verrijzen hier tot wel 6.200 nieuwe woningen. Parallel aan dit nieuwe stukje Amsterdam is een 3 hectare groot Natuureiland aangelegd met rietlandschap en een mosselbank. De basis daarvoor werd gelegd met de Schaikmat, die hier voor het eerst op grote schaal is toegepast. Een uniek en uitermate duurzaam product van vaderlandse bodem.

De Schaikmat is een ontwikkeling van Van Schaik, al meer dan zestig jaar gespecialiseerd in de vervaardiging van griendhout-gerelateerde producten. “Het is een duurzaam en bovendien lokaal alternatief voor de kokosmat”, zegt directeur Teba Jongenotter. “Het initiatief voor de Schaikmat is een jaar of acht geleden ontstaan. Sindsdien hebben we de wilgenmat steeds verder doorontwikkeld en telkens uitvoerig getest op kleinschalige projecten.” Natuureiland op IJburg is het eerste écht grote project waar de Schaikmat is ingezet. Van Schaik leverde en plaatste maar liefst 12.000 m² van de geperste wilgenmat. 

De Schaikmat leent zich voor verschillende toepassingen, zoals een stevige bodem- en oeverbescherming, maar kan ook worden toegepast als drijvend eiland. “Dat laatste om een ecologische meerwaarde te creëren in watergangen of gewoon om het aanzicht te verfraaien”, verduidelijkt Teba. “Bij Natuureiland was al tijdens de ontwerpfase bedacht dat er een rietstrook moest komen. Aanvankelijk uitgevoerd in kokosmatten, maar opdrachtgever Gemeente Amsterdam en aannemer Combinatie IJburg stonden open voor alternatieven. Zodoende hebben wij onze Schaikmat aangeboden. Een inheems en duurzaam product, gebaseerd op wilgenhout, dat gewoon in Nederland groeit en wordt verwerkt. Dit in tegenstelling tot kokos dat van ver moet komen. Het gebruik van wilgenhout is ook interessant voor natuurbeheerorganisaties, omdat door de afname van het product de traditionele grienden veel beter in stand kunnen worden gehouden.”

Van Schaik heeft een methodiek ontwikkeld om de matten machinaal te produceren. “Na het snoeien, worden de wilgentakken (tenen) op onze productielocatie in Ingen voor een periode van enkele maanden te drogen gelegd. Vervolgens worden de losse takken in de machine samengeperst en gevlochten tot de Schaikmat van ongeveer 2 bij 2 meter en in dikte variërend van 10-20 cm”, legt Teba uit. “Voor het samenbinden van de takken maken we gebruik van onbehandeld ijzerdraad van 2 mm dik. Het idee achter dit concept is dat de hele mat inclusief metaaldraad op termijn vergaat, waarna de natuur de functie overneemt. In tussentijd heeft de beplanting de kans gehad om zich te wortelen. Voor de mat zijn diverse soorten beplanting geschikt, variërend van helofyten tot moerasplanten. Hier op Natuureiland is gekozen voor riet.”

De matten voor Natuureiland zijn door Van Schaik op het droge met elkaar verbonden, verankerd en voorzien van de rietplanten. Pas daarna is het gebied onder water gezet. “We zijn nu ruim een jaar verder en het enige dat je ziet, zijn de strakke lijnen van groen riet. De matten liggen zo’n 30 cm onder water en zijn grotendeels volgroeid met wortels. Wat ons betreft dus nu al geslaagd”, zegt Teba trots en voegt eraan toe dat de Schaikmat ook uitermate geschikt is voor het vergroenen van oevers, zoals gesteld in de Kaderrichtlijn Water (KRW). “De duurzame mat is zelfs bestand tegen een hoge golfslag en sterke waterstroming.”