Vernieuwing stations­gebied is puzzelen op de vierkante meter | De Entree

Zo’n beetje alles gaat op de schop en wordt volledig vernieuwd. Alle wegverhardingen, de traminfra, steigers, kades, openbare verlichting, verkeerslichten, kabels en leidingen en de bomenstructuur. Iv-Infra is als multidisciplinair ingenieursbureau verantwoordelijk voor het integrale ontwerp van project De Entree. Maar hoe pas je in dit drukke gebied, waar het puzzelen is op de vierkante meter, alle plannen samen in één integraal ontwerp, terwijl het leven van alledag gewoon door kan blijven gaan?

Drukste punt van Amsterdam
Het projectgebied aan de centrumkant van Amsterdam Centraal is een van de drukste punten van de stad. Alles komt hier samen: voetgangers, fietsers, trein, tram, metro, bus, rondvaartboten en touringcars. Dagelijks komen hier 300.000 mensen langs en er vertrekken ruim 1.300 tramritten per dag. Met meer dan 600 kabels en leidingen, funderingen en metrobuizen is het ondergronds net zo druk als bovengronds. De grootste uitdagingen bij de vernieuwing van De Entree zijn dan ook om alle losse onderdelen binnen het geheel in te passen en de vele raakvlakken te managen. 

Ontwerpen zonder verrassingen
We willen geen verrassingen. Niet tijdens de uitvoering, niet voor de gemeente bij oplevering van het project en niet ten aanzien van gemaakte afspraken. Ontwerpen zonder verrassingen vormt een rode draad gedurende het hele ontwerptraject. Omdat de omgeving geen ruimte biedt voor improvisatie, is dan ook gekozen voor een ‘hufterproof-ontwerp’ met een bewuste keuze voor traditionele en beproefde oplossingen. Om clashes tijdens de uitvoering te voorkomen is werkelijk elk onderdeel van het project in 3D ontworpen en vervolgens ‘virtueel gebouwd’ in een 4D BIM-model.

Huidige omgeving in beeld
Juist omdat het puzzelen op de vierkante meter is in het gebied, moet je exact weten hoe de bestaande situatie eruitziet om alles goed en zonder clashes te kunnen inpassen. Wat bevindt zich waar precies en wat zijn de afmetingen van alle elementen in het gebied. Omdat door de jaren heen veel is veranderd, klopten de tekeningen vaak niet. Bij start van het project is het gehele projectgebied ingescand. De bruggen in het gebied zijn in de afgelopen jaren meerdere malen aangepast. De beschikbare areaalgegevens waren hierdoor niet in alle gevallen betrouwbaar. Om het integrale ontwerp goed te kunnen inpassen op de bestaande constructies heeft Iv-Infra aanvullend, vanaf het water, de bruggen met 3D-laserscanning in beeld gebracht.

Het integrale ontwerp
Iv-Infra is binnen dit project verantwoordelijk voor het gehele integrale ontwerp. Dit omvat het ontwerp van de maaiveldinrichting, de weginfra en de herinrichting van het Stationsplein, aanpassingen aan de bruggen en kades en het constructieve ontwerp van de nieuwe fietsenstalling, het integreren van de spoorinfra, riolering, kabels en leidingen, verkeersregelinstallaties en de bovenleidingen van de tram. De nieuwe fietsstalling komt onder het water te liggen, en op termijn wordt er een ondergrondse verbinding tussen de fietsenstalling en de nieuwe metroverdeelhal voor het centraal station gerealiseerd. Iv-Infra heeft het constructieve ontwerp voor deze fietsenstalling gemaakt. Hierbij is nauw samengewerkt met wUrck, die het architectonisch ontwerp van de stalling heeft gemaakt en GEO2 Engineering voor de geotechnische vraagstukken en het ontwerp van de fundering en de bouwkuip. 

Slimme ontwerpoplossingen
Op de Prins Hendrikkade en het Stationsplein wordt de gehele traminfra vernieuwd. Van de sporen, wissels, wisselbesturing en bovenleiding tot de tramhaltes zelf. Voor het alignement van de tram was al een ontwerp gemaakt door het GVB. Dit ontwerp was leidend voor de weginfra. Iv-Infra heeft het tramontwerp verder uitgewerkt in 3D, zodat eventuele clashes met andere elementen in het gebied inzichtelijk konden worden gemaakt en het ontwerp daarop kon worden aangepast. 

Vanaf het Stationsplein leiden diverse bruggen naar het centrum. De toegangsbrug in het midden, ter hoogte van het Victoria hotel, wordt verbreed. Om risico’s te voorkomen is voor een traditionele constructieve oplossing gekozen. Voor het verbreden van de brug is gekozen voor prefabliggers, die ervoor zorgen dat de onderzijde van de brug gelijk blijft liggen aan die van de bestaande. Hierdoor is de verbreding in de eindsituatie niet zichtbaar en blijft de doorvaarthoogte gelijk. 

De Prins Hendrikkade vormt de waterkering voor het centrum van Amsterdam.       
De nieuwe fietsenstalling komt in deze waterkering te liggen. In overleg met het waterschap is gekozen om de waterkering functioneel gescheiden te houden van de fietsenstalling. De vervangende waterkering wordt uitgevoerd als een verankerde damwand. Constructief maakt deze damwand geen onderdeel uit van de stalling. Door deze ontwerpoplossing hoeft de constructie van de fietsenstalling niet als onderdeel van de waterkering te worden beschouwd en kon ook de vergunningverlening worden vereenvoudigd. In de bouwfase vormt de vervangende waterkering een deel van de bouwkuip. Door de fietsenstalling ook in 3D te ontwerpen is geverifieerd of alles goed gaat met bestaande constructies zoals de palen onder de naastgelegen bruggen en de ankers van de huidige kade.

Artist impression van de nieuwe fietsenstalling.

Managen van raakvlakken
Met de vele verschillende disciplines en stakeholders die bij dit project betrokken zijn, is beheersing van de raakvlakken de belangrijkste ontwerpopgave. Hiervoor is een gerichte aanpak gekozen. Om het definitieve ontwerp in het korte tijdsbestek te kunnen realiseren, is gestart met een eisen-clashanalyse met de gemeente Amsterdam. Samen hebben we alle eisen kritisch beschouwd en middels contextdiagrammen zijn de ontwerpraakvlakken geïnventariseerd. Aansluitend zijn middels leansessies de planningsraakvlakken tussen de verschillende ontwerpopgaven vastgesteld. Tijdens het uitwerken van het definitieve ontwerp is het ontwerp afgestemd met diverse raakvlakpartijen. Voor de geïnventariseerde raakvlakken zijn concrete beheersmaatregelen vastgesteld. De bewaking hiervan is geïntegreerd in de systems engineeringstool binnen Relatics. Verder waren er ook regelmatig afstemmingsoverleggen, waar inhoudelijke afstemming plaatsvond. 

Voorwaarde voor afronding van het definitieve ontwerp was de beheersing van alle raakvlakken. Dit werd geborgd door interne reviews en clashcontrole op basis van de gecombineerde 3D-modellen in BIM. Ook tijdens de fase van het uitvoeringsontwerp, waar het project zich nu in bevindt, wordt continu getoetst aan het integrale definitieve ontwerp, om de raakvlakken blijvend te borgen.