Optimaliseren van de ‘Tweede Ring van Amsterdam’

Het programma weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA) is het grootste wegenbouwproject van Nederland. De verbreding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht vormt het vijfde en laatste project binnen het omvangrijke programma, en niet bepaald het minste. De ‘Tweede Ring van Amsterdam’ loopt namelijk dwars door Amstelveen. Er wordt dus alles aan gedaan om de overlast voor de omgeving tot een minimum te beperken. Een gesprek met Lammert Postma, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat over de vele uitdagingen bij het optimaliseren van de A9.

De aanleiding voor het SAA-traject is meerledig. “In het noordelijke deel van de Randstad is er volop sprake van groei”, begint Postma. “Zo is in de Nota Ruimte besloten dat Almere groeit naar de vijfde stad van Nederland, staat Amsterdam voor een forse binnenstedelijke woningopgave en zien we een forse groei qua werkgelegenheid rondom Schiphol. Het doel van het SAA-programma is om de groei in mobiliteit, die het gevolg is van bovenstaande ontwikkelingen, te faciliteren. Met daarbij een tweede doelstelling om de snelweg waar mogelijk beter in te passen, zodat de leefbaarheid langs de snelweg verbetert.” En dat laatste zie je ook op de A9 die in Amstelveen straks grotendeels aan het zicht wordt onttrokken.

De A9 wordt over een lengte van 11 kilometer verbreed van 2×3 naar 2×4 rijstroken plus wisselbaan. “De huidige wisselbaan die nu vanaf Almere via de A1 eindigt bij knooppunt Diemen trekken we door via de Gaasperdammertunnel tot aan Ouderkerk aan de Amstel”, legt Postma uit. “Afhankelijk van de spitsregeling biedt de wisselbaan een ‘express lane’ voor doorgaand verkeer. Als gevolg van die verbreding worden tien kunstwerken compleet gesloopt en opnieuw opgebouwd in verbrede vorm, wordt één kunstwerk hergebruikt en verbreed (de Schipholbrug), bouwen we een nieuwe underpass voor de wisselbaan in knooppunt Holendrecht en bouwen we één nieuw kunstwerk in de vorm van de 1,6 kilometer verdiepte ligging in Amstelveen. Tot slot worden alle geluidsschermen vervangen door nieuwe hogere schermen, in totaal goed voor zo’n 14 kilometer in Ouder-Amstel en Amstelveen. Het project is gevat in een DBFM-contract en gegund aan bouwconsortium VeenIX. Dat betekent dat zij het ontwerp maken en de voorfinanciering regelen. In de onderhoudsfase van 14 jaar stellen we daar een beschikbaarheidsvergoeding tegenover, zodat de combinatie als het ware de ‘hypotheek’ kan aflossen.”

De A9 is één van de belangrijkste en drukste snelwegen in Nederland. “Het idee is om tijdens de bouw zoveel mogelijk 2×3 rijstroken voor het verkeer open te houden”, zegt Postma. “Vanwege de beperkte ruimte brengt dat complexe verkeersfaseringen met zich mee. Een dergelijk project gaat bovendien gepaard met veel stof, lawaai en trillingen. Toch proberen we de leefbaarheid voor de bewoners langs de snelweg draaglijk te houden. Zo zorgen we voor een uitvoerige communicatie op wijkniveau, maar neemt ook de aannemer een aantal hinderbeperkende maatregelen. De palen bij de verdiepte ligging worden bijvoorbeeld niet geheid maar geboord. Soms is het echter onmogelijk om bewoners te ontzien, zoals bij het slopen van kunstwerken of het aanbrengen van damwanden. Daarvoor hebben we een compensatieregeling in het leven geroepen die afhankelijk is van het aantal decibels op de gevel. Dat varieert van het beschikbaar stellen van een ‘noise cancelling’ koptelefoon tot in sommige gevallen zelfs het aanbieden van een hotelovernachting.”

Wat dit project ook bijzonder complex maakt, is de hele slechte ondergrond en de vele verschillende polderpeilen, erkent Postma. “Onze Spaande aannemer zegt soms gekscherend ‘your underground is absolute hell’. Het vraagt om intensief overleg en afstemming met vele stakeholders, waaronder het Hoogheemraadschap Rijnland en het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. In de praktijk komt het erop neer dat het soms erg lang duurt voordat er een stabiele aardebaan ontstaat. Het is ook de reden dat in de verdiepte ligging wordt gewerkt met een onderwaterbetonvloer om zoute kwel bij voorbaat al uit te sluiten.” 

Volgens Postma verloopt de uitvoering voorspoedig. “In het Amstelveense hebben we wat vertraging opgelopen door corona. Door uitval en thuiswerken heeft het ontwerptraject wat langer geduurd, wat maakt dat de beschikbaarheidsdatum voor het middendeel is opgeschoven van 2026 naar 2027. Aan de oost- en westkant liggen we wel op schema voor eind 2026. Er is momenteel veel te zien op en rond de A9. Het eerste compartiment van de verdiepte ligging is al heel duidelijk in wording, in het oosten verrijzen langzaam de funderingen voor de nieuwe kunstwerken over de Amstel en de Bullewijk en ook aan de Schipholbrug wordt volop gewerkt. Vanuit de omgeving is er dan ook veel interesse voor het project. En daar geven we graag gehoor aan. Zo verzorgt een gepensioneerde collega regelmatig fietsrondleidingen en delen we online veel informatie. Via diverse webcams kan men de voortgang live volgen.”