Het samenwerken van morgen, begint vandaag!

Rijkswaterstaat is bezig met een transitie als het gaat om haar rol als opdrachtgever voor de markt. Er wordt geëxperimenteerd met een twee fase aanpak en recente opdrachten, zoals het project A16 Rotterdam, worden door Rijkswaterstaat op een andere wijze aangepakt dan 10 jaar geleden. Toen werkten we als opdrachtgever meer op afstand: “De Markt, tenzij”. We lieten het letterlijk over aan de markt. Echter uit verschillende projectevaluaties en gesprekken met de markt leerden we, dat dat niet de manier is om een project tot een succes te maken.

Inmiddels hebben er grote veranderingen plaatsgevonden en staan we voor grote uitdagingen zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en een grote renovatieopgave van het bestaande areaal. Om onze doelstellingen te realiseren zullen we anders moeten gaan werken. Dit vraagt ook om een pro-actievere rol van Rijkswaterstaat. Je kunt in een uitvraag wel eisen stellen aan duurzaamheid, maar als de markt hier nog niet klaar voor is, zal je andere wegen moeten bewandelen om je doelstellingen te bereiken. Dit vraagt om een goede dialoog in de aanbesteding en een goede samenwerking in de uitvoering.

Samenwerken is de sleutel tot het succes. Niet op elkaars stoel gaan zitten, maar samen met een eigen verantwoordelijkheid werken aan gezamenlijke doelen, “Best for project”. Elkaar begrijpen, elkaar opzoeken wanneer het moeilijk wordt. Samen werken aan oplossingen, in een directe, open communicatie. Om op deze manier te werken, is het noodzakelijk om van beide kanten, opdrachtgever en opdrachtnemer, de juiste mindset te ontwikkelen. En dat kost tijd en aandacht. Iedereen neemt namelijk bagage mee vanuit het verleden. Positieve en negatieve ervaringen. Dit schept verwachtingen hoe het zou moeten gaan. Als er dan iets anders van je verwacht wordt, is dat best even wennen.

De opgave is groot en de urgentie is hoog. Dat betekent dat we als Rijkswaterstaat adaptief moeten zijn: bestaande kaders ter discussie moeten durven stellen. Kaders en normen die nog gebaseerd zijn op oude technologieën of ervaringen uit het verleden. Meewerken aan pilots, experimenten en bepaalde risico’s durven nemen. Dat is nieuw voor ons, maar noodzakelijk om doelstellingen op hoog niveau waar te maken. Innovatie en nieuwe standaarden bepalen vraagt om een goede samenwerking.  Dit kun je niet bereiken door alles over te laten aan de markt. Binnen Rijkswaterstaat geeft dit soms spanning: enerzijds willen we de doelstellingen halen, anderzijds zijn we erg gehecht aan de robuustheid van bestaande oplossingen. De eerst energie neutrale tunnel in de A16 Rotterdam is hiervan een mooi voorbeeld. Hierin worden nieuwe technieken toegepast die minder energie gebruiken, maar nog geen ‘proven technology’ zijn. Dat is dus best spannend. Juist door samen te werken met de markt en gedegen onderzoek te doen, kunnen we aantonen dat ook nieuwe technieken betrouwbaar en veilig zijn.

Rijkswaterstaat zal zich meer moeten gaan opstellen als ‘mede-ondernemer’. Samen verantwoordelijk zijn voor ambitieuze doelen. Samenwerken betekent overigens niet dat je alles letterlijk samen moet doen. Je moet duidelijk zijn in wie waarvoor verantwoordelijk is, wat je van de ander mag verwachten, en hoe je omgaat met risico’s en tegenvallers. Elkaar regelmatig ontmoeten, samen keuzes maken en samen werken aan oplossingen voor problemen die gaandeweg ontstaan. Mijn visie is dat we deze werkwijze niet alleen per project, maar ook sector-breed moeten toepassen, als doorontwikkeling van de Marktvisie, Samen op weg naar een vitale infrasector. Dat is een hele uitdaging, maar het kan echt. Als we de goede voorbeelden delen met elkaar, kunnen we gezamenlijk leren en innoveren. Ik spreek veel mensen die trots zijn op hun werk en er is grote bereidheid om dit met elkaar te delen. Op deze wijze kunnen individuen leren van elkaar en zal de totale sector zich verder ontwikkelen. Dit zal ook betekenen dat we soms tegen heilige huisjes aanlopen. Maar als je doet wat je deed, dan krijg je wat je hebt. En dat is niet meer genoeg. 

Kortom: door samen de opgave centraal te stellen en als Rijkswaterstaat een pro-actieve houding aan te nemen in de projecten, richten we ons op het resultaat en voorkomen we dat zaken onnodig complex worden of vertragen. Rijkswaterstaat stelt het projectresultaat centraal, niet het contract. Wellicht dat ik als contractmanager moet gaan nadenken over een nieuwe titel voor mijn huidige rol?