Grondwaterpeil integraal monitoren

Niet alleen klimaatverandering leidt ertoe dat het grondwaterpeil daalt of juist extreem stijgt, ook grootschalige bemalingsoperaties of baggerwerkzaamheden kunnen gevoelige zettingen in de ondergrond veroorzaken met alle gevolgen van dien. Royal Eijkelkamp heeft een concept ontwikkeld om grondwaterstanden efficiënt en integraal te monitoren. De zogenaamde grondwatermeetnetten en aanverwante technieken kunnen rekenen op grote belangstelling.

Civiele- en infrastructurele werkzaamheden kunnen grote effecten hebben op het grondwaterpeil in de nabije omgeving. “Dat hebben omwonenden tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de Twentekanalen een jaar of tien geleden aan den lijve ondervonden”, weet Erik Schrier, accountmanager bij Royal Eijkelkamp. “Reden voor Rijkswaterstaat om het bij het verruimen van de Twentekanalen, een project dat nog tot eind 2023 loopt, anders aan te pakken. Wij hebben de opdracht gekregen om een grondwatermeetnet aan te leggen met in totaal 254 peilbuizen in woonwijken, agrarische gebieden en locaties rond het kanaal, zodat men bij afwijkingen tijdig kan bijsturen.”

Een grondwatermeetnet wordt dus gevormd door een groot aantal peilbuizen. “De druksensor in de peilbuis is gekoppeld aan een modem en zendt de data naar een webportaal”, legt Schrier uit. “Afhankelijk van hoe de opdrachtgever de data aangeleverd wil krijgen, worden deze door ons gefilterd, gevalideerd en gevisualiseerd. Soms wil men ook onder de ‘motorkap’ meekijken en leveren we alleen de ruwe data.” Behalve voor infraprojecten zijn ook gemeenten, provincies en waterschappen gebaat bij real-time inzicht in het grondwaterpeil. “Iedere gemeente heeft vanuit de Waterwet een grondwaterzorgplicht”, zegt Schrier. “Er moet een bepaald streefpeil worden gehanteerd, en dat moet ook bewaakt worden. Voor diverse gemeenten en waterschappen hebben we dergelijke meetnetten aangelegd met vaak vele honderden meetpunten. Voor Enschede en de vijf omliggende gemeenten beheren we een meetnet van 590 meetpunten, voor Waterschap Vallei en Veluwe beheren we 800 meetpunten en voor het Water Innovatie Netwerk (WINNET) 240 meetpunten.”

Het grondwatermeetnet kan eigendom zijn van gemeenten of andere opdrachtgevers. “In dat geval zorgen wij voor het beheer en onderhoud, zoals het periodiek schoonmaken van het meetpunt en het uitvoeren van controlemetingen. Wat we steeds meer zien is dat wij zelf eigenaar blijven van de apparatuur en alleen de gevalideerde data aanleveren als dienst. De opdrachtgever of zijn of haar adviseur interpreteert de gevalideerde data in relatie tot het onderzoeksdoel waarvoor de data worden verzameld”, stelt Schrier. “Overheden willen op dat gebied meer en meer ontzorgd worden. We hebben dusdanig veel ervaring met grondwatermeetnetten dat we deze techniek, weliswaar met andere sensoren gekoppeld aan telemetrie, ook kunnen inzetten voor het meten van bodemvocht, debieten, verdamping en de waterkwaliteit. Bodemvochtmeetnetten worden met name opgezet door waterschappen en agrariërs die zich richten op de zone boven het grondwater, de onverzadigde zone. Aan de hand van de ingewonnen data kan de waterbalans worden gereguleerd. Datzelfde geldt voor debietmeetnetten waarbij het water dat via sloten en kanalen wordt afgevoerd wordt geregistreerd. Met waterkwaliteitsmeetnetten kunnen we de algemene kwaliteit van het water monitoren: de zuurgraad, troebelheid, zuurstofgehalte, elektrische geleidbaarheid, et cetera. Real-time monitoring maakt dat men bij afwijkingen tijdig kan bijsturen zodat overlast of schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.”

Ook heeft Royal Eijkelkamp sinds kort de beschikking over meetapparatuur (o.a. inclinometers, scheurmeters) voor het monitoren van zettingen aan de ondergrond of gebouwen en het uitvoeren van geotechnische metingen zoals waterspanning. “Ook deze meetapparatuur kunnen we opnemen in meetnetten en sluiten we desgewenst aan op telemetrie en een webportal.”