Duurzame dijkversterking met minimale impact

In het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma wordt de noordelijke Waaldijk tussen Wolferen (Overbetuwe) en Sprok (Nijmegen) aangepakt. In opdracht van Waterschap Rivierenland versterkt bouwcombinatie De Betuwse Waard de komende jaren het dertien kilometer lange traject. Door een open en transparante samenwerking in het voortraject ligt er een slim en uitvoerbaar plan om de dijkversterkingsopgave met minimale impact voor het milieu en de omgeving aan te vliegen. De uitvoering is inmiddels in volle gang.

Vanwege de complexiteit van het project en de vele stakeholders heeft Waterschap Rivierenland al in een vroeg stadium de marktpartijen aan boord gevraagd. “Vanuit eerdere projecten, zoals Ruimte voor de Waal en Mooder Maas, hebben Ploegam en Dura Vermeer een sterke link met elkaar en voor dit project is daar ook GMB bij aangeschoven”, begint Rob Bouwens, projectmanager in de combinatie. “Onze insteek is om zoveel mogelijk werk met eigen mensen uit te voeren, daar heb je gewoon drie partijen voor nodig. Partijen die heel goed bij elkaar passen met ieder zijn eigen kennis en expertise. Het leidt tot een goede mix met telkens de juiste persoon op de juiste plek. Al vanaf het begin heerst er een fijne dynamiek tussen de bedrijven en de mensen onderling. De manier waarop we dit project zijn aangevlogen was overigens redelijk uniek.”

Nog voor de realisatiefase hebben de combinanten gezamenlijk het ontwerp en de planuitwerking opgepakt en zijn parallel tot de prijsvorming gekomen. “Het doel in de verkenningsfase was om te komen tot een vastgesteld en gedragen voorkeursalternatief (VKA) als vertrekpunt voor de planuitwerkingsfase”, vertelt Berry Hol, technisch manager in de combinatie . “Omdat we als combinatie ook verantwoordelijk waren voor het ontwerp, hebben we ons omringd met een aantal externe partners voor bijvoorbeeld de landschappelijke inrichting (H+N+S), een partner voor de geotechniek (Fugro) en Royal HaskoningDHV met een technisch manager en voornamelijk modelleurs. Vanaf het begin is het ontwerp in 3D vormgegeven. Vervolgens hebben we het plan in een aantal ‘loops’ verder geconcretiseerd. In loop 1 werd het VKA bestendigd, in loop 2 het ruimtebeslag vastgeprikt met de focus op de omgeving. In loop 3 is het risicoprofiel beoordeeld en in loop 4 zijn de stukken voor de hoofdvergunning opgesteld, zodat deze tijdig in procedure gingen met het oog op de start van de uitvoering.” Bouwens vult aan: “De planuitwerking en het afprijzen ervan is in volledige openheid en transparantie richting het waterschap gebeurd. Eerlijk geld voor eerlijk werk. Dat heeft geleid tot de realisatieovereenkomst die in juli 2021 werd bekrachtigd.” 

Het project speelt zich af aan de noordzijde van de Waal. “Het tracé van in totaal dertien kilometer is opgesplitst in een zevental clusters”, zegt Bouwens.     

“We zijn vorig jaar begonnen bij de spoorbrug in Nijmegen (cluster B) met het versterken van de dijk, dat samen met cluster C tot aan de camping in Oosterhout nog in uitvoering is tot eind 2022. Bijzonder aan dit tracé is dat straks de route van de Nijmeegse Vierdaagse het werkvak doorkruist. Dat heeft natuurlijk behoorlijk wat consequenties en vraagt om een zorgvuldige planning en aanvullende veiligheidsmaatregelen. Aan het einde van dit jaar starten we volgens planning met achtereenvolgens de clusters D tot en met G vanaf de camping in Oosterhout tot aan Wolferen. De verwachting is dat deze werkzaamheden een goed jaar in beslag nemen. Vervolgens gaan we in 2024 terug naar Sprok, cluster A, aan de andere kant van Nijmegen. De fasering is zodanig ingestoken dat we per fase het betreffende dijkdeel afsluiten en 99,9 procent van de werkzaamheden afronden voordat we overgaan naar de volgende fase.” 

Afhankelijk van de locatie wordt de dijk hoger en breder, of worden er damwanden geplaatst en steunbermen aangelegd om de stabiliteit te verbeteren. “De pipingopgave is voor Waterschap Rivierenland een breed thema dat op alle projecten speelt”, weet Hol. “Ook in dit project is veel aandacht besteed aan hoe we de huidige pipingregels kunnen inpassen en optimaliseren met oog voor alternatieven. Daar heeft niet alleen de bouwcombinatie, maar ook het waterschap ontzettend veel van geleerd. Het heeft zelfs geleid tot de inzet van kunststof pipingschermen. Een voordeliger en milieutechnisch beter alternatief, kunststof heeft immers een veel gunstigere MKI-waarde. Het plaatsen van stalen damplanken als pipingscherm is in het verleden puur uit nood geboren, omdat er geen alternatieven waren. Die zijn er nu wel. Uiteindelijk wordt er in dit project zo’n 40.000 m² aan kunststof pipingschermen toegepast die qua vorm vergelijkbaar zijn met een stalen damplank met een mannetje-vrouwtje en een slot. Ook het inbrengen gaat hetzelfde, weliswaar met een stalen moederplank aan rivierzijde om de kracht van het trilblok op te vangen. Op diepte wordt de moederplank losgekoppeld en uitgenomen.”

De dijkversterkingsoperatie vindt plaats in een natuurrijke omgeving. “De werkzaamheden lopen onder meer dwars door een Natura2000 gebied”, zegt Bouwens. “Daarvoor gelden zeer strenge eisen. We beschikken dan ook over een ecoloog in ons team die zorgt voor de juiste afstemming. Zo mogen we bijvoorbeeld alleen maar damwand zetten van oktober tot en met het voorjaar en moeten we daarna de natuur met rust laten. Ook brengen we allerlei amfibieschermen, paddenschermen en andere tijdelijke constructies aan om de natuur zo min mogelijk tot last te zijn. Daarnaast maken we gebruik van een elektrische kraan om samen met het waterschap ervaring op te doen met emissieloos werken in dergelijke projecten. En zo proberen we er alles aan te doen om de dijkversterking met minimale impact op de omgeving en het milieu uit te voeren.”