‘Voor het bepalen van de juiste pomp in een riool heb je een expert nodig’

“Bestekteksten die bepaalde pompen, putten en kleppen voorschrijven, kun je die als aannemer blindelings vertrouwen? Was het maar zo’n feest…” Aan het woord is Richard Janssen, directeur en eigenaar van Nering Bögel uit Weert. “Bestekken zijn vaak onduidelijk. Er staat dan bijvoorbeeld: ‘Capaciteit door de aannemer te bepalen’. Herken je dit? Hoe bepaal je dan de benodigde capaciteit? Hoe stel je vast welke opvoerhoogte er nodig is? Ook zul je het type pomp/type waaier en de afmetingen van de put zelf moeten bepalen. De terugslagklep is een verhaal apart, welke moet je kiezen en waarom? Hoe voorkom je luchtinslag in de pomp? Hoe belangrijk is de opbouw van het mangat en welke rol speelt de schakelkast?”

“Hier zijn basisrichtlijnen voor, zoals beschreven in bijvoorbeeld de Leidraad Riolering of de regenduurlijnen van het KNMI. In de praktijk wordt hier echter nogal eens verschillend over gedacht, waardoor er door de ene partij wordt gerekend met de piekbelasting van de bui en door de andere partij met de gemiddelde belasting gedurende de gehele duur van de regenbui”, legt Janssen uit. Door dit wezenlijke verschil worden er in de praktijk verschillende installaties aangeboden, met verschillende capaciteiten en omvang.

De pomp moet het water ergens naar toe brengen. Dus hoe ver moet de pomp vanuit zijn put het water nog door een leiding transporteren en welke leiding heb je daarvoor nodig? Janssen: “Dikwijls kun je niet in een rechte lijn naar je afwaterpunt en moeten er in de leiding de benodigde bochten worden aangebracht. Dit zorgt voor extra weerstand.  Ook het hoogteverschil is zeer bepalend, dus de netto verticale hoogte tussen pomppersflens en eindpunt, eigenlijk het uitstroommoment.

De weerstand van al het leidingwerk plus het statische hoogteverschil bepalen de pompdruk (opvoerhoogte) die de pomp moet kunnen produceren bij de gevraagde capaciteit. Dit wordt danin de pompcurve door de leverancier uitgerekend en ingetekend (werkpunt) in de pompkarakteristiek.” 

“Nu wordt het iets spannender”, aldus Janssen. “De vuistregel is: hoe grover de vaste bestanddelen in het water, des te ruimer is de doorlaat die de waaier moet hebben om verstopping te voorkomen. De algemene kreet ‘versnijdende waaier’ is in de meeste gevraagde gevallen een verkeerde keuze. Voor het verpompen van praktisch schoon HWA hemelwater hoeven we geen versnijdende waaier toe te passen. Voor het verpompen van DWA rioolwater door een lange, dunne leiding (drukriolering waar wc papier, verband, schoonmaakdoekjes et cetera doorheen moet), is wel een versnijdende waaier nodig. Versnijdende waaierpompen gebruiken veel vermogen in verhouding tot andere type pomp(waaiers).”

Als je een pomp plaatst in een te smalle of kleine put, zal de pomp bij ‘elke liter water’ starten en direct weer stoppen, weten we. “Dat klopt,” zegt Janssen. “Dus de pomp staat veel te vaak te pendelen, wat ten koste gaat van de motor en schakelkast. Een juiste maatvoering van de pompput heeft voldoende water die hoort bij een juiste startfrequentie van de pomp(en). Hier zijn regels voor. Bovendien zal de pomp bij het afschakelen nog voldoende diep met z’n aanzuigzijde onder water moeten blijven staan, om te voorkomen dat er luchtinsluiting plaatsvindt.”

“Je dient altijd een terugslagklep of balkeerklep te plaatsen, anders stroomt het water uit je persleiding weer de put in, die vervolgens weer gedeeltelijk vol loopt. Of erger, er ontstaat hevelwerking met het rioolstelsel. De stelregel is hier: wat de pomp heeft verpompt moet daar blijven. Maar de keuze van een terugslagklep/balkeerklep is wel belangrijk. De vrije doorstroom van deze klep moet natuurlijk altijd groter zijn dan de vrije doorlaat in de pompwaaier en gelijk of groter dan de inwendige diameter van de persleiding. Voorkom extra weerstand en verstopping door een te krappe terugslagklep/balkeerklep.

Als de pomp met zijn slakkenhuis niet ver genoeg onder water staat, dan zal deze bij het starten van de pomp lucht kunnen gaan happen. Als deze luchtinsluiting er niet wordt uitgehaald, kan de pomp geen vloeistof verpompen (de lucht blijft circuleren in het slakkenhuis). “Dus de pomp draait en er komt maar weinig of géén water uit. Oplossing: de ondergedompelde pomp langzaam omhoogtrekken (ketting) totdat de luchtbel uit het slakkenhuis kan ontsnappen. Door de vlotter/meetsonde op juiste hoogtes te installeren voorkom je luchtinslag.”

Janssen: “Dan zit de pomp keurig ingebouwd in een grote put voorzien van geleide stangen en kettingen, maar dan metselt men de schacht op hoogte voorzien van een te kleine schachthals en putafdekking. Dat heeft gevolgen: Je krijgt de pomp er dan moeilijk uit, omdat in het aangepaste mangat geen geleide stangen zitten. Bovendien is dit tegen de ontwerprichtlijnen uit de NEN-EN 476 (= algemene eisen voor rioleringsonderdelen) en bemoeilijkt dit het eventueel uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden in de put. Dus bij pompputten de schacht niet opmetselen om op hoogte te stellen, maar een juiste put maat kiezen met een ruim uitneembaar deksel.”

“Dit is je controlecentrum, deze kan je zo uitgebreid mogelijk maken, maar puur functioneel is een rustige schakeltijd en de toepassing van kwalitatief hoogwaardige componenten, die later nog steeds te verkrijgen zijn voor eventuele reparaties. Ook eventueel potentiaalvrije contacten voor externe aansturing en bewaking kun je meenemen in het verhaal. Een stapje verder zou een frequentieregeling, vooral bij zware pompen, een welkome optie zijn tot behoud van je (dure) pompen.”

Kortom: de materie is te complex om over te laten aan de goede bedoelingen van een aannemer, die slechts een beperkt referentiekader heeft omtrent alles wat er bij putten, kleppen en pompen komt kijken. Dat is ook meteen de reden waarom bij Nering Bögel in Weert de deur altijd open staat voor iedereen die gedegen advies nodig heeft. “We hebben die kennis in huis, maak gewoon gebruik van onze expertise. Wij stellen zelf de pompput inclusief alle componenten samen in onze ‘pompenhal’. We betrekken onze pompen bij HOMA Pompen BV om zijn bewezen kwaliteiten. Uiteraard testen en controleren wij alles voordat de pompinstallatie de vrachtwagen op gaat”, zegt Janssen tot slot.