Gemaal Westerveld klaar voor de toekomst

Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) heeft ruim 600 geautomatiseerde gemalen en stuwen in het beheersgebied. Om ervoor te zorgen dat ze in goede conditie blijven, is er een uniek renovatieprogramma opgezet, waarbij kennis uit de markt wordt aangehaakt via een meerjarige raamovereenkomst met drie marktpartijen: Van Heteren, Dubbink en Pannekoek. Van Heteren is momenteel bezig met de vervanging van het oude gemaal Westerveld uit 1965 nabij de Langenholterdijk 3 in Zwolle.

De gemalen en stuwen in het beheersgebied van WDODelta worden gemiddeld eens in de 25 jaar gerenoveerd of vervangen. “Dat betekent dat er jaarlijks een groot aantal gemalen en stuwen gerenoveerd of vervangen moeten worden. En daar hebben we de markt hard bij nodig”, zegt Erik Wiggers, projectmanager bij WDODelta. “Dat is de reden geweest dat we vijf jaar geleden het renovatieprogramma hebben opgezet om deze werkzaamheden meerjarig weg te zetten in raamovereenkomsten met verschillende bouwteams.” Het is voor Van Heteren inmiddels al de tweede contractperiode. “Gezamenlijk met de andere twee contractanten wordt een evenwichtige verdeling gemaakt. We doen dus binnen de raamovereenkomst niet aan minicompetities, maar bepalen samen wie welke objecten het beste kan oppakken.” 

Het bestaande gemaal Westerveld uit de jaren zestig was technisch aan het einde van zijn levensduur en voldeed niet meer aan de eisen van deze tijd. Ook de capaciteit was niet meer toereikend. Er werd gekozen voor nieuwbouw op vrijwel dezelfde locatie en een grotere capaciteit. “In 2021 hebben een soortgelijk gemaal (Cellemuiden, red.) gebouwd binnen de raamovereenkomst”, zegt Ewout Aman, projectleider bij Van Heteren. “Zodoende hebben we gemaal Westerveld opgepakt met hetzelfde team. Enerzijds om de snelheid erin te houden, maar ook om niet twee keer het wiel opnieuw te moeten uitvinden. Verbeterpunten vanuit gemaal Cellemuiden werden direct meegenomen in het ontwerp van gemaal Westerveld.” Erik vult aan: “Dat is het mooie van het renovatieprogramma. We leren verschrikkelijk veel van elkaar. Dankzij de bouwteamconstructie met ervaren mensen aan boord is de doorlooptijd ontzettend kort, wat maakt dat we heel snel dit soort gemalen kunnen bouwen. Dat was in het verleden via een traditionele aanbesteding ondenkbaar. Risico’s worden bovendien vroegtijdig gesignaleerd. Het waterschap realiseert uiteindelijk meer voor minder geld, met een betere kwaliteit en met meer werkplezier.”

Om praktische redenen is het nieuwe gemaal Westerveld naast het oude gebouwd. “De ruimte was er om iets op te schuiven, zodat het bestaande gemaal tijdens de nieuwbouw in bedrijf kon blijven”, verduidelijkt Ewout. “Het gemaal is gelegen in een primaire waterkering. Daarom hebben we in het ontwerptraject Witteveen+Bos aangehaakt vanwege diens specifieke ontwerpkennis met betrekking tot primaire keringen. En met name het uitwerken van de dubbelkerendheid, zowel voor de stalen persleidingen als de vispassage die ook nieuw is aangelegd.” Van Heteren is vervolgens begin mei 2023 buiten aan de slag gegaan met het realiseren van een bouwkuip aan weerszijden van de dijk. “Daarin zijn de werkzaamheden vrijwel parallel uitgevoerd, wat maakte dat we vlak voor de bouwvakvakantie al uit de grond waren. Vervolgens zijn we in slechts drie weken tijd met de leidingen door de dijk gegaan. Daarna is de bovenbouw gerealiseerd en half november hadden we de twee pompen al aan het draaien.” Het nieuwe gemaal beschikt over twee betonnen slakkenhuispompen van Bosman Watermanagement met een capaciteit van elk 53 m³ per minuut.

Gemaal Westerveld ligt in het traject van de dijkversterking Stadsdijken Zwolle. “We hebben de nieuwbouw wat naar voren gehaald in de planning, zodat het gemaal gereed is als de dijkversterking start”, zegt Erik. “En dat is gelukt, aangezien de pompen al draaien. Het is toe te schrijven aan de expertise van Van Heteren. Ze hebben de kennis, kunde én alle middelen in huis om de lijn van ontwerp tot en met de uitvoering gestaag en goed door te zetten.” En dóór gaat het, want Van Heteren is inmiddels alweer bezig met de voorbereiding van de volgende vier projecten binnen het stuwen en gemalen renovatieprogramma van Waterschap Drents Overijsselse Delta.