Uitkammen van verdacht gebied

De Waaldijk en omgeving is aangemerkt als verdacht gebied. In de bodem bevinden zich mogelijk niet ontplofte oorlogsresten (OO) uit de Tweede Wereldoorlog. Om ervoor te zorgen dat combinatie De Betuwse Waard veilig zijn werkzaamheden kan uitvoeren bij dijkversterking Wolferen-Sprok, verricht Explosive Clearance Group B.V. uit Wijchen (ECG) uitgebreid onderzoek naar niet-gesprongen explosieven. Het leverde in korte tijd al een bonte verzameling aan historische munitie op, maar ook een aantal verrassende objecten.

Al vele jaren verzorgt Explosive Clearance Group de explosievenopsporing voor de combinanten in De Betuwse Waard. “Zo waren we jaren geleden nauw betrokken bij het project Ruimte voor de Rivier in Nijmegen”, zegt Frank Lefering van Explosive Clearance Group. “Sinds die tijd zijn we een vaste partner voor tenders in dijkversterkingen, reconstructies en andere grote infrastructurele projecten. In die hoedanigheid zijn we ook voor de dijkversterking Wolferen-Sprok gevraagd om onze expertise in te brengen zodat de combinatie veilig zijn werk kan uitvoeren.”

Explosive Clearance Group is gestart met het uitvoeren van historisch vooronderzoek en het verzamelen van reeds bekende gegevens vanuit de archieven van de gemeente Overbetuwe en gemeente Nijmegen. “Al die informatie is samengebracht in ons GIS-systeem”, legt Lefering uit. “Daaruit is geconcludeerd dat we het projectgebied in de gemeente Overbetuwe in zijn geheel en delen van de gemeente Nijmegen als verdacht gebied moesten beschouwen. De gebieden, waar de bodemingrepen zijn gepland, zijn vervolgens aan de nodige detectiewerkzaamheden onderworpen.” Coen Cornelissen van Explosive Clearance Group vult aan: “We kammen de in kaart gebrachte opsporingsgebieden met een magnetometer volledig uit. Afhankelijk van de grootte van het gebied maken we gebruik van een handkarretje voorzien van vijf zoeksondes of een trekker met tot wel zestien meetsondes. Op die manier kunnen we heel snel mechanisch grote oppervlakken detecteren op verstoringen tot zo’n 4 meter diepte. 

Alle data wordt uitgelezen door onze experts en vertaald naar waardevolle informatie. Doordat we de interpretatie van objecten dermate nauwkeurig uitvoeren, hoeft lang niet elke verstoring worden opgegraven. Het kan immers ook een spijker, ijzerdraad of punaise zijn. Dat maakt deze techniek uitermate kostenbesparend.”

Vrijwel alle disciplines die we als bedrijf beheersen komen bij Wolferen-Sprok wel aan bod, weet Cornelissen. “Van vooronderzoek en detectie in het veld tot het interpreteren, benaderen en veiligstellen. Alleen dieptedetectie is hier niet van toepassing, gezien de geringe diepte waarop de ontplofbare oorlogsresten in de bodem kunnen worden aangetroffen. Indien een verdacht object is gedetecteerd, wordt deze voorzichtig opgegraven. Benaderen, noemen we dat in vaktermen. Het eerste deel van de ‘dekking’ wordt machinaal verwijderd, waarna we de volgende lagen centimeter voor centimeter afschrapen. Blijkt het om een melkbus te gaan, is er geen nood. Gaat het om een ontplofbaar oorlogsrestant volgen we uiteraard een ander protocol. Het object wordt geïdentificeerd en veiliggesteld. De aangetroffen OO worden overgedragen aan de EODD ten behoeve van de vernietiging door de EODD. Op deze manier hebben we in de omgeving van de Waaldijk een groot aantal ontplofbare oorlogsrestanten opgespoord en veiliggesteld, van verschillende soorten handgranaten, waaronder Oudhollandse maar ook Duitse granaten, tot allerlei geschutmunitie, brisantgranaten en Britse rookgranaten. Dat het gebied als verdacht is aangemerkt, is dus meer dan terecht”, lacht Cornelissen.

Explosive Clearance Group is overigens nog steeds volop bezig op het project. “We lopen voor de troepen van De Betuwse Waard uit”, zegt Lefering. “De verwachting is dat er nog veel meer omhoog gaat komen. In veel gevallen werken we nauw samen met archeologen, als we bijvoorbeeld veel verstoringen meten zonder significantie. Zo zijn we op dit project samen met de archeologen van RAAP niet alleen gestuit op munitie maar ook op een oude Romeinse weg en een skelet uit de vroege middeleeuwen. Kortom, we kunnen wel stellen dat het hier een gebied betreft met een rijke historie. In vele opzichten.”