In vier bouwseizoenen naar de meest duurzame dijk van Nederland

In het noorden van Nederland werkt Combinatie Waddenkwartier aan de versterking van de Groningse Lauwersmeerdijk. De combinatie, bestaande uit Heijmans en GMB, heeft het project in 2020 aangenomen als een 2-fasen contract van opdrachtgever waterschap Noorderzijlvest. In april 2023 is de realisatie buiten gestart, die in totaal vier ‘bouwseizoenen’ in beslag neemt. Projectmanager Gérard Porton neemt ons mee op de dijk en bespreekt de stappen die leiden tot de meest duurzame dijk van Nederland.

Tussen Lauwersoog en de Westpolder ligt de Groningse Lauwersmeerdijk. Die dijk voldoet niet meer aan de eisen voor veiligheid en moet dus versterkt worden. “Op basis van het voorlopig ontwerp dat al was opgesteld door het waterschap én was getoetst op maakbaarheid, kansen en duurzaamheid, hebben wij als bouwcombinatie het definitief- en uitvoeringsontwerp gemaakt”, zegt Gérard. “Op 17 februari 2023 hebben we de realisatie gegund gekregen en zijn we gestart met de uitvoering buiten. Die duurt vier jaar, of beter gezegd, vier bouwseizoenen van april tot oktober. In het stormseizoen mogen we buitendijks niets ondernemen. Binnendijks mogen we echter wel de werkzaamheden afmaken en zitten we dus wat ruimer in de tijd.”

Koppelprojecten

Behalve het versterken van de dijk over een lengte van 9,2 kilometer worden er ook een aantal koppelprojecten meegenomen. “Het zijn projecten die direct raakvlak hebben met de dijk en die het waterschap samen met gemeente Het Hogeland, de provincie Groningen, Rijkswaterstaat, het Groninger Landschap namens samenwerkende natuurorganisaties en Defensie heeft toegevoegd aan de dijkversterking”, licht Gérard toe. “Zo kunnen projecten slim meeliften met de werkzaamheden aan de dijk. Laat je zo’n kans verlopen, dan komt het er de eerste tijd niet meer van. In totaal zijn er vooraf zeven koppelprojecten benoemd en die gaan ook alle zeven mee in de realisatie. Het varieert van de renovatie van de Westelijke Havendam en het realiseren van een tweede ontsluitingsweg naar de haven tot de aanleg van een fietspad over de dijk, het aanpassen van de onderhoudsweg van Defensie en drie ecologische koppelprojecten die de biodiversiteit op en rond de dijk en van de Waddenzee stimuleren.”

Aantoonbaar duurzaam

De ambities van de combinatie en het waterschap liegen er niet om. “We hebben met elkaar afgesproken om de meest duurzame dijk van Nederland te maken. Natuurlijk is het een momentopname, want de ontwikkelingen gaan onverminderd door. Al het materiaal dat vrijkomt wordt in ieder geval voor de volle 100% hergebruikt, variërend van het asfalt en de koperslakblokken tot de klei en betonproducten”, zegt Gérard. “Door alle klei te hergebruiken hoeven we veel minder klasse 1-klei aan te voeren, en dat scheelt enorm in transportbewegingen en dus CO2-uitstoot. We halen bovendien vrijwel alle bouwstoffen binnen een straal van 50 kilometer rondom het werk. Alleen de breuksteen komt van ver. Verder zetten we zoveel mogelijk elektrisch materieel in waarmee we de uitstoot van broeikasgassen op de bouwplaats gedurende de bouw met circa 50% reduceren. Dit doen wij als Heijmans en GMB niet alleen. Wij hebben meerdere partijen uit de regio bereid gevonden om ook te investeren in elektrisch materieel.” En Combinatie Waddenkwartier kan die duurzaamheidsmaatregelen ook aantonen. “We hebben bij de planuitwerking van het project een duurzaamheidsrapportage gemaakt, waarin onze ambities en maatregelen ook zijn onderbouwd.”

Drie deelgebieden

Terug naar de dijkversterking zelf. “We zijn met de uitvoering begonnen op de grens met Friesland, en wel met het onderhoud buitendijks bij de R.J. Cleveringsluizen, de spuisluizen van het Lauwersmeer”, vervolgt Gérard. “De oude dijkbekleding gaat eraf en komt volledig nieuw terug in een sterkere en zwaardere uitvoering. Vervolgens zetten we koers richting de haven van Lauwersoog. De provinciale weg is hier een aantal jaren geleden al gereconstrueerd en ligt boven op de primaire kering. De versterkingsopgave gebeurt hier daarom buiten de provinciale weg, waarbij we een damwand aanbrengen met een keermuur erachter. Met deze methode creëren we tevens een wandelboulevard met uitzicht op de haven, en scheiden we de voetgangers van het fietsverkeer. Het derde deel is de landelijke dijk, waarvan ook de bekleding wordt verwijderd, vervolgens tot 100 cm wordt opgehoogd en weer redelijk traditioneel wordt afgewerkt met Verkalit zetsteen, asfalt en groen.”
De werkzaamheden verlopen tot op heden keurig volgens planning. De dijk wordt over de gehele lengte tussen de 70 en 100 centimeter opgehoogd, afhankelijk van de locatie. Het project loopt nog tot 2027, waarna de Groningse Lauwersmeerdijk weer voor minstens 50 jaar voldoet aan de eisen voor veiligheid.