Gemaal Zoutkamp ook ‘natuur-inclusief’

Het project Nieuwe Waterwerken Zoutkamp met al zijn koppelkansen verhoogt niet alleen de waterveiligheid, maar kan ook een barrière vormen voor de passeerbaarheid van allerlei dieren. Dit is echter niet het geval bij dit complex; het nieuwe sluis- en gemalencomplex is namelijk ook natuur-inclusief. Met dank aan de expertise van Waardenburg Ecology, die het ontwerpteam advies heeft gegeven met betrekking tot de vis- en otterpasseerbaarheid, en de aanleg van een kraamverblijfplaats voor de meervleermuis.

Het nieuwe sluis- en gemalencomplex wordt een nogal stenig complex, begint Jan Erik van der Heide, ecoloog bij Waardenburg Ecology. “Om het natuur-inclusief te maken, worden de nodige ingrepen gedaan. Zo is de eis van het waterschap Noorderzijlvest dat het complex het hele jaar door vispasseerbaar is, dient er een geschikte otterpassage aangelegd te worden, evenals een kraamverblijfplaats voor de meervleermuis. Gezien de aard van het complex een redelijk ingewikkelde puzzel. Wij hebben een advies neergelegd, waarbij op een praktische manier invulling wordt gegeven aan de ecologische vereisten, zonder onnodig hoge kosten te maken. Het typeert onze werkwijze.”  

Vispassage

Waardenburg Ecology is het grootste onafhankelijke, ecologische onderzoeks- en adviesbureau van Nederland met meer dan 150 specialisten, verdeeld over locaties in Culemborg, Haren (Groningen) en Nijmegen. “Intern hebben we met meerdere divisies samengewerkt om invulling te geven aan de passeerbaarheid voor de verschillende soorten”, zegt Jan Erik. “Het waterschap eist dat het complex het hele jaar door voor 100% vispasseerbaar moet zijn. Vooral de laatste 10% maakte het complex. Om dat mogelijk te maken, dienen de sluisdeuren van de schutsluis zoveel mogelijk open te staan. In die situatie is er geen belemmering voor vissen om te migreren. Voor de situatie waarin de deuren gesloten zijn, worden twee voorzieningen aangebracht die migratie van de gewenste doelsoorten mogelijk maakt. En dat zijn visvriendelijke pompen én een vispassage van het type Stork FishTrack Vispassage 3.0. Verder wordt aanbevolen om wanneer het gemaal op halve kracht draait eerst de pomp aan te zetten die het verst van de vispassage ligt.”

Otterpassage

De otterpassage was volgens Jan Erik al ten dele uitgewerkt in het voorlopig ontwerp. “Wij hebben het ontwerp concreet gemaakt en de exacte detaillering en maatvoering verzorgd om ervoor te zorgen dat er straks ook daadwerkelijk otters doorheen trekken. De passage combineert een loopplank door het gemaal heen die overgaat in een faunabuis. Ook hebben we advies gegeven over de hele inrichting van het terrein rondom de passage, de hellingshoek en de afrastering. Daarnaast hebben we advies uitgebracht over de kraamverblijfplaats voor de watervleermuis. We hebben daartoe een landelijk expert bijgeschakeld om te bekijken hoe we een en ander het beste konden vormgeven. Intern hebben we nagenoeg alle kennis omtrent ecologie in huis, maar in zeer specifieke vraagstukken adviseren we graag de topdeskundige in hun vakgebied, om zo gezamenlijk tot het beste advies te komen. Daaruit zijn drie mogelijkheden gedestilleerd, waarbij we de voor- en nadelen hebben omschreven en onze voorkeur hebben uitgesproken. Dat advies heeft Strukton overgenomen.”

Inmiddels is Strukton volop bezig met de uitvoering. “Tijdens het broedseizoen staan we stand-by om bij onverwachte zaken snel te schakelen met het bevoegd gezag en beheersmaatregelen te treffen. Ook dat is de toegevoegde waarde van het in een vroeg stadium bijschakelen van een ecologisch bureau”, benadrukt Jan Erik die verder opmerkt dat Waardenburg Ecology ook het ecologisch werkprotocol heeft opgesteld en momenteel nog aanvullend onderzoek doet naar marterachtigen op het project.