De werkzaamheden aan de Markermeerdijken strekken zich uit over een traject van 33 kilometer dat is opgesplitst in drie deelgebieden. Per deelgebied is een ketenpark ingericht van waaruit de dijkversterkingsoperatie wordt aangestuurd. Als raamcontractant van de Alliantie heeft ABC Hekwerk Noord-West de drie ketenparken afgeschermd met eenhekwerk en voorzien van een toegangspoort.
ABC Hekwerk Noord-West maakt deel uit van de landelijke ABC Hekwerk-organisatie. “De organisatie heeft ons land in regio’s verdeeld en dat maakt dat ieder project wordt uitgevoerd door lokale partijen”, zegt Rob Duinkerken van ABC Hekwerk Noord-West. “We zijn bekend in de regio en hebben in de loop der jaren mooie contacten en relaties opgebouwd. Dat geldt ook voor de partners in de Alliantie Markermeerdijken. Op uitnodiging hebben we ingeschreven op de tenderuitvraag en zijn als beste partij uit de bus gekomen. Voor de terreinafschermingen op het project werken we op basis van een raamovereenkomst die we zijn aangegaan met de Alliantie.”
Vlnr: Rob Stegers, Ed Stegers, Daan Stegers en Stef Stegers
Advies en maatwerk
“Met een uitgebreid productpakket bieden we voor elke situatie een passende hoogwaardige oplossing”, vervolgt Duinkerken. “Of het nu gaat om een hekwerk rondom de geitenweide, een ultramodern systeem voor toegangsbeheersing of nieuwe ballenvangers bij een sportveld, we denken graag met onze opdrachtgevers mee. We zijn als bedrijf ISO 9001 & VCA* gecertificeerd en natuurlijk hebben onze monteurs hun benodigde certificaten om veilig en gezond te kunnen werken. Daarom hebben al onze montagebussen de beschikking over een vaste kraan en hebben we een eigen mini-kraan, shovel en asfaltzaag om ons te helpen het werk makkelijker te maken. We gaan dan ook geen enkele uitdaging uit de weg.”
Continuïteit gewaarborgd
“Betrokken, servicegericht en vakwerk zijn belangrijke kernwaarden binnen onze regionale organisatie”, zegt Duinkerken. “Met een kleine twintig medewerkers zijn we niet te groot voor kleine klussen en zeker niet te klein voor de grote projecten.” ABC Hekwerk Noord-West bedient de markt vanaf de Afsluitdijk tot Amsterdam al meer dan dertig jaar met heel veel plezier. De continuïteit is bovendien gewaarborgd. “ABC Hekwerk Noord-West is een echt familiebedrijf, grondlegger Stef Stegers is 75 jaar maar nog steeds inzetbaar voor speciale projecten. Zijn twee zoons Rob en Ed hebben de dagelijkse leiding ondertussen overgenomen en sinds vorig jaar is de enige kleinzoon Daan ook bij het bedrijf betrokken. Hij leert nu de fijne kneepjes van het vak in de praktijk.”
Ondanks de vele innovatieve methoden die worden gehanteerd bij het versterken van de Markermeerdijken wordt er ook nog gretig gebruikgemaakt van de traditionele breuksteen. Gezien de enorme hoeveelheden doet de Alliantie voor de leveranties een beroep op Combinatie Rotim & de Beijer VOF (CR&B), een VOF die door beide bedrijven in 2013 is opgericht om de continuïteit van dergelijke grote waterbouwkundige projecten te garanderen en risico’s te beperken.
“Combinatie CR&B is allesbehalve een gelegenheidscombinatie”, begint Edo Heslinga van Rotim. “Het is een combinatie die zich richt op grote projecten omdat we individueel niet in staat zijn om dergelijke projecten te beleveren, vanwege de enorme hoeveelheden of de korte periode waarin geleverd moet worden. Samen kunnen we dat wel. Op kleinere projecten zijn we dus elkaars concurrenten, op andere projecten staan we gebroederlijk schouder aan schouder. In de aannemerij gebeurt dat regelmatig en het blijkt voor ons als toeleveranciers ook gunstig te werken.”
Drie deelgebieden
De combinatie CR&B is geen onbekende van de Alliantie. “De breuksteen op de Marker Wadden, ook een project van Boskalis, hebben we ook mogen leveren”, vervolgt Heslinga. De natuureilanden Marker Wadden zijn recent op de Waterbouwdag 2021 bekroond met de prof.dr.ir. J.F. Agemaprijs. Die wordt eens in de vijf jaar uitgereikt aan het beste en meest innovatieve waterbouwproject van de afgelopen jaren. “Mooi dat we nu op de Markermeerdijken een vervolg kunnen geven aan die samenwerking voor de levering van ruim 200.000 ton breuksteen.” Rob Ebergen van De Beijer Bouwgrondstoffen vult aan: “Het project is voor onze leveranties opgesplitst in drie verschillende deelgebieden: noord, midden en zuid. In sommige situaties dienen we gelijktijdig op deze drie deelgebieden te leveren. Dat heeft nogal een impact qua logistiek en op de groeves. Door zo’n traject als combinatie aan te vliegen, kunnen we bepaalde garanties bieden die voor de Alliantie heel prettig zijn, want op een dergelijk project is continuïteit heel belangrijk.”
Ochtend op de Markermeerdijken, klaar om te lossen.
Onbalans managen
200.000 ton breuksteen is een enorme hoeveelheid. Heslinga: “Als je bedenkt dat hier met name stortsteen in de gradatie 40/200 kg wordt gevraagd, betekent het dat je veel moet produceren en ook veel nevenproducten krijgt in de groeve. Er moet dus een balans worden gevonden. Het is zaak die nevenproducten zoveel mogelijk op andere projecten te kunnen wegzetten. Juist dat maakt de combinatie sterk. Wij als Rotim vertrouwen veelal op groeves in België, terwijl de Beijer zich met name concentreert op groeves in Duitsland. Daarmee zijn we in staat om dit soort onbalans te managen.” Ebergen: “Tel daarbij op dat het qua logistiek ook nog een behoorlijke puzzel is. Niet zozeer qua bereikbaarheid, maar vooral omdat de hoeveelheden per week variëren van 2.000 tot soms wel 10.000 ton. Dan moet je wel uit meerdere bronnen kunnen leveren. In het voortraject hebben we dan ook samen met de Alliantie de logistieke puzzel zo goed mogelijk uitgelegd. We vinden het leuk om mee te denken. Soms spuien we ideeën en gaat de concurrent ermee lopen, maar dat is dan zo. Wij geloven in kennisdeling en betrokkenheid. We hebben als combinatie twee keer zoveel kennis om tot het meest optimale plan te komen. De samenwerking met de Alliantie verloopt dan ook uiterst prettig en constructief.”
Zowel Rotim als de Beijer zijn onafhankelijke familiebedrijven. “We kunnen beiden putten uit een enorm pakket aan oplossingen met heel veel verschillende steensoorten en eigenschappen. Dat maakt ons vooral als combinatie zeer waardevol voor het beleveren van grote projecten. Zo hebben we onder andere de breuksteen geleverd voor de Beatrixsluis, de verbreding van het Twentekanaal, de Afsluitdijk de Flevokust en meer dan een miljoen ton voor de ontgrondingskuilen langs het Spui”, besluit Heslinga.
Al vele jaren is Samson Appendages een gerenommeerde leverancier van allerlei ‘specials’ in de waterbouw. Dat varieert van schotbalken, spindel- en veiligheidsschuiven tot high end plaatafsluiters en veerbelaste terugslagkleppen. Op de Markermeerdijken levert Samson Appendages zeven afdichtschotten voor calamiteiten en onderhoud aan de duikers door de versterkte dijken.
Om het water in de polder te kunnen reguleren, worden op zeven posities in de Markermeerdijken nieuwe doorlaten aangelegd. “Bij calamiteiten of onderhoud aan deze duikerconstructies moet de doorlaat volledig dicht gezet kunnen worden”, legt Geert Timmer van Samson Appendages uit. “In opdracht van de Alliantie ontwerpen en produceren wij hiervoor de aluminium afdichtschotten. De schotten variëren in afmetingen van 1,70 bij 1 meter tot exemplaren van bijna 4 meter breed en 2 meter hoog. Ze zijn opgebouwd uit holle profielbalken van 100 bij 200 mm met een materiaaldikte van 2,5 mm. Dat laatste is vooral afhankelijk van de waterdruk. We kunnen tot een materiaaldikte van 5 mm gaan.”
De profielbalken worden gekoppeld tot één geheel en omkaderd met een rvs-frame om tot het gevraagde formaat te komen.
De profielbalken worden gekoppeld tot één geheel en omkaderd met een rvs-frame om tot het gevraagde formaat te komen. Timmer: “Bovenin is een hijsvoorziening voorzien om de schotten te kunnen plaatsen en uitnemen. Desgewenst kunnen we de schotten ook voorzien van een doorlaat, maar dat was hier niet aan de orde. Onze afdichtschotten kennen een breed toepassingsbereik. Ze worden veel langs rivieren geplaatst bij hoogwater, zoals deze zomer nog langs de Maas en in het IJsselmeer om het havengebied veilig te stellen bij stormvloed en hoogwater. In dat laatste geval worden zelfs dubbele schotten geplaatst. Het is met recht een heel modulair en uitgebreid systeem, waarbij we heel ver kunnen gaan in maatwerk met passtukken en aansluitingen op andere materialiseringen.”
Al bijna veertig jaar is Loonbedrijf & Grondverzet Jan van der Lee een graag geziene partner voor vele (grote) infra-aannemers in ons land. Op de Markermeerdijken wordt het familiebedrijf voor allerlei hand- en spandiensten ingeschakeld: van grondverzet met eigen mobiele graafmachines, notabene in de bedrijfskleuren van partner KWS Infra, tot transport met diepladers en alles daartussen.
We hebben al bijna 40 jaar een hechte relatie met KWS Infra, erkent Rick van der Lee. “Diverse machines inclusief vaste machinist staan eigenlijk altijd ten dienste van de wegenbouwer, zoals (mobiele) graafmachines, shovels en compacter materieel. Zo hebben we destijds geïnvesteerd in de eerste elektrische 2-tonner van Nederland en rijden we met elektrische voertuigen over en weer op grote(re) projecten. Op de Markermeerdijken zijn we onder meer actief met het afvlakken en afwerken van grondslagen. Omdat we vaak met vaste duo’s werken, een machine met vaste machinist, zijn onze mensen bekend met de ‘lokale gebruiken’.”
Op de Markermeerdijken zijn we onder meer actief met het afvlakken en afwerken van grondslagen.
Loonbedrijf & Grondverzet Jan van der Lee beschikt over een enorm machinepark met diverse tractoren en graafmachines van 800 kilogram tot 25 ton en mobiele graafmachines van 9 tot 21 ton. “We werken vanuit twee entiteiten”, zegt Van der Lee. “Behalve in het grondverzet houden we ons met Van der Lee Amstelveen Groen bezig met cultuurtechnische werkzaamheden, in de breedste zin van het woord. Dat maakt ons tot een allround bedrijf dat voor iedere uitdaging wel een oplossing kan bieden. Ik hoor onze planners nooit ‘nee’ zeggen. We regelen alles, ook in de weekenden en nachten zijn we bereikbaar en breed inzetbaar. Met dank aan ons professionele team van ruim 65 medewerkers in vaste dienst, dat we met onze flexibele schil kunnen uitbreiden tot wel 140 mensen of meer. We leveren dan ook een bijdrage aan vele grote infrastructurele werken. Daar voelen we ons echt thuis.”
Door tijdens de uitvoering het gedrag van de ondergrond continu te monitoren, kan Alliantie Markermeerdijken precies berekenen wanneer de volgende laag zand kan worden aangebracht. Las- en montagewerken (LMW) in De Rijp maakt zakbaken en andere hulpconstructies die voor de Alliantie onmisbaar zijn tijdens de uitvoering, waaronder exemplaren van wel 600 kilogram per stuk. Zusterbedrijf Q-Fence zorgt daarbij voor een veilige afscherming van het bouwterrein met vele kilometers aan hekwerken, ook nog eens in speciale uitvoeringen.
LMW levert vooral las- en montagewerken voor weg- en waterbouwprojecten. “We zijn gespecialiseerd in het produceren van zakbaken”, zegt directeur Joeri Hoeve. Een zakbaak is een stalen instrument waarmee je het zakken van de grond bij verschillende ophoogslagen nauwgezet kunt meten. “De zakbaken worden onder meer ingezet bij de aanleg van de oeverdijk, maar ook in het IJsselmeer. Voor de oeverdijk hebben we inmiddels al vele honderden zakbaken geproduceerd in standaard formaten. Dat wil zeggen, een stalen plaat met daaraan vast een lange stalen buis met een totaalgewicht van zo’n 25 kilogram. Voor toepassing in het IJsselmeer daarentegen hebben we diverse ‘specials’ gemaakt. Met recht zakbaken van formaat, gezien de afmetingen en een gewicht van 600 kilogram.”
LMW levert vooral las- en montagewerken voor weg- en waterbouwprojecten.
LMW is een bekende leverancier voor de infrasector. “We kunnen zakbaken snel uit voorraad leveren en hebben in het verleden al vele grote infraprojecten beleverd, zoals vele duizenden zakbakens voor SAAone, Westfrisiaweg en Combinatie Badhoeve Bogen. Ook maatwerk is voor ons geen probleem. Daarnaast hebben we voor de Alliantie Markermeerdijken een speciale doekenrol geproduceerd om folies efficiënt te kunnen afrollen en verzorgen we bijvoorbeeld ook reparaties aan shovelbakken.”
KWS, een VolkerWessels onderneming, is in ons land vooral bekend als marktleider in de wegenbouw en producent van asfalt. Inmiddels haalt het bedrijf een aanzienlijk deel van de omzet uit dijkversterkingsprojecten. In het project Markermeerdijken komt de lokale kennis van KWS dankzij de decentrale organisatiestructuur met regionale vestigingen goed van pas. Een gesprek met Pieter Kaars, Integraal Realisatie Manager namens KWS in de Alliantie Markermeerdijken.
“Al in 2015 hebben we samen met Boskalis en VolkerWessels onderneming Van Hattum en Blankevoort ingeschreven op de tender voor het dijkversterkingsproject Markermeerdijken”, begint Kaars. “Wij als combinatie vormden de winnende inschrijving. Vervolgens is er een uniek samenwerkingsverband opgetuigd om dit complexe project op een goede manier aan te vliegen. Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is niet alleen de opdrachtgever van de Alliantie, maar werkt als publieke partij nauw met ons samen binnen de Alliantie.”
Bouwen op veen vraagt een wezenlijk andere benadering dan bouwen op een zandgrond.
KWS heeft inmiddels de nodige ervaring in dijkversterkingsprojecten. “Samen met Boskalis hebben we eerder al voor HHNK de dijkversterking op Texel gerealiseerd en voor Waterschap Noorderzijlvest de Ommelanderdiek waarbij de bijna twaalf kilometer lange zeedijk tussen Eemshaven en Delfzijl is verstevigd. Daarnaast zijn we momenteel actief in diverse bouwteams voor bijvoorbeeld Waterschap Scheldestromen waarbij we 5,2 kilometer dijk bij het Zeeuwse Hansweert versterken, en voor Waterschap Vallei en Veluwe versterken we de Noordelijke Randmeerdijk.”
KWS is eraan gewend om infrastructurele projecten van formaat op een integrale manier te organiseren en daar sturing aan te geven.
Lokale kennis
KWS legt zich dus steeds meer toe op dijkversterkingsprojecten. Kaars: “Landelijk zijn we bij steeds meer HWBP-projecten betrokken en zijn we met onze dochters HollandScherm en Aquavia sterk in realisatie en onderhoud van grote en kleinschalige waterwerken. Zoals het repareren, renoveren en vervangen van sluizen, remmingwerken, bruggen en kades.
We zijn dus al lang niet meer alleen een wegenbouwer, maar profiteren wel van onze decentrale organisatiestructuur met regionale vestigingen door het hele land. De Markermeerdijken worden grotendeels verzorgd door onze vestiging Amsterdam-Utrecht. Dat werpt zijn vruchten af, zowel in ontwerp als uitvoering, omdat we het project aanvliegen met mensen die lokaal bekend zijn en veelal uit de regio komen. Van projectleider tot aan de kraanmachinist buiten op het werk. In dit project absoluut een pre, gezien de slechte grondgesteldheid. Bouwen op veen vraagt een wezenlijk andere benadering dan bouwen op een zandgrond. Daarnaast kunnen we voor diverse specialisaties gebruik maken van het netwerk van VolkerWessels-ondernemingen en vertrouwen we natuurlijk ook op onze eigen ingenieursbureaus KWS@vice en Aveco de Bondt met een grote expertise in waterbouw-projecten.”
Logistieke puzzel
Het project kenmerkt zich door een groot aantal uitdagingen. “Los van de ontwerp-uitdagingen, is het buiten vooral een grote logistieke puzzel”, weet Kaars. “Omdat we de omgeving met kleine dorpjes, dijk- en polderwegen zoveel mogelijk willen ontzien, is ervoor gekozen om het project vooral vanaf het water uit te voeren. Daarvoor is een aantal vaargeulen en loswallen langs het hele tracé ingericht. Ze vormen in feite de slagaders van het project om de enorme hoeveelheden aan grondstoffen te verwerken en het materieel over te slaan.” Een kleine opsomming: in totaal wordt er 8.000.000 m3 zand aangevoerd, 300.000 ton breuksteen, bijna 1.000.000 m³ klei, 170.000 m2 betonzuilen en 115.000 m2 aan definitieve verharding (exclusief meekoppelkansen). “Dankzij onze goede contacten in de markt kunnen we samen met Boskalis prima invulling geven aan deze enorme hoeveelheden. Los van het varende materieel dat in dit soort werken benodigd is, komt, nu we eenmaal boven water zijn, ons eigen traditionele grondverzetmaterieel goed van pas. Daarbij gaan we uiterst zorgvuldig te werk. De ophoogslagen worden heel gelijkmatig aangebracht en vaak real-time gemonitord middels waterspanningsmeters, hellingmeet-buizen en zakbaken.”
Los van het varende materieel dat in dit soort werken benodigd is, komt het eigen traditionele grondverzetmaterieel van KWS goed van pas.
Digitalisering
“Als KWS zijn we eraan gewend om infrastructurele projecten van formaat op een integrale manier te organiseren en aansturing aan te geven”, resumeert Kaars. “Dat hebben we onder meer bewezen bij SAAone en nu ook hier op de Markermeerdijken. Daarbij maken we gebruik van eigen digitale VolkerWessels-systemen voor systems engineering en digitaal keuren, en maken alle medewerkers van grondwerker tot projectdirecteur voor veiligheid gebruik van onze WAVE-app. In combinatie met de lokale kennis die van grote waarde is gebleken bij dit project en de specialisten van KWS@vice en Aveco de Bondt konden we ook aan de voorkant prima invulling geven aan de uitdagingen die hier liggen. Dat betaalt zich nu in de praktijk dubbel en dwars uit.”
Aangezien het dijkversterkingsproject Markermeerdijken voor 95% vanaf het water wordt uitgevoerd, is er een grote behoefte aan drijvend materieel. De Alliantie maakt dan ook dankbaar gebruik van de enorme vloot van Kapitein Maritiem. Sinds 1960 een onafhankelijke maritieme dienstverlener met veel kennis en ervaring op het Marker- en IJsselmeer en gespecialiseerd in klussen op ondiepe wateren.
De inzet van ons materieel varieert per week, zegt directeur Pieter Kapitein. “De ene week wordt gevraagd om drie boten, de andere week kunnen het er zomaar acht zijn. En ook de inzet is heel divers. Het is ons om het even, want we zijn in staat om op een flexibele manier invulling te geven aan de behoefte op dat moment. Zo zijn we actief met het aan- en afvoeren van grondstoffen en materieel, met het vervoeren van personeel, maar ook voor allerlei hand- en spandiensten met één van onze multicats. Onze Octopus bijvoorbeeld, een multifunctioneel werkschip met zware lieren en kranen, is vrijwel non stop op het project aanwezig als ‘manusje van alles’.”
De inzet van materieel van Kapitein Maritiem op de Markermeerdijken varieert per week.
Kapitein Maritiem beschikt over een vloot van ruim 25 boten, variërend van crew- en surveyboten tot grote multicats, duw- en sleepboten en transportpontons. “Wat ons onderscheidt, is dat we heel goed uit de voeten kunnen op ondiepe wateren”, zegt Kapitein. “Bij een project als de Markeermeerdijken komt dat goed van pas. We zijn in staat om grote materieelstukken te vervoeren over een waterdiepte van drie keer niks. En dat alles met onze eigen vloot. Mochten we onverhoopt capaciteit tekortkomen, weten we altijd wel de juiste materieelstukken bij te schakelen onder dezelfde vlag.”
Het wekelijks inmeten van zakbaken door landmeters is een eentonige maar bovenal tijdrovende aangelegenheid. Alleen al op de Markermeerdijken groeit het aantal zakbaken de komende jaren tot meer dan 1.200 stuks. DeltaIoT weet voor de Alliantie Markermeerdijken een gigantische besparing te realiseren met de innovatieve DeltaCube.
Met behulp van de DeltaCube worden zakbaakmetingen op afstand automatisch ingewonnen, verwerkt en doorgezet naar ons online platform, legt Camiel Duijts van DeltaIoT uit. “Het online platform bestaat uit een overzichtelijk dashboard met de DeltaCube metingen en een ‘device management sectie’ om het systeem in te regelen. Onze database is voorzien van een API-interface zodat de meetdata ook door systemen van derden kan worden opgehaald.” DeltaIoT ontwerpt innovatieve sensoroplossingen met de focus op geodetische en geotechnische vraagstukken. “Ons team bestaat onder andere uit embedded hard- en software-ingenieurs gespecialiseerd in IoT, in combinatie met ervaren geodetische ingenieurs en projectleiders.”
Met behulp van de DeltaCube worden zakbaakmetingen op afstand automatisch ingewonnen, verwerkt en doorgezet naar ons online platform.
Autonoom en zelfvoorzienend
Zakbaken worden toegepast bij alle grote infrastructurele werken om de inklinking van het maaiveld te meten bij voorbelasting. Duijts: “Recent werden de voetplaat van de zakbaak alsmede de hoogte van het zandpakket ter plaatste gemeten door een landmeter. Met de DeltaCube hebben wij een systeem ontwikkeld dat deze werkzaamheden volledig automatiseert. De DeltaCube wordt bovenop een zakbaak bevestigd. Het systeem is uitgerust met een betaalbare precisie GPS-sensor die op enkele millimeters nauwkeurig de horizontale en verticale verplaatsingen kan bepalen in het RD- & NAP-coördinatenstelsel. Tevens is er een afstandssensor om ook de hoogte en dikte van het aangebrachte zandpakket te bepalen. Wekelijks wordt de DeltaCube twee keer een aantal minuten ingeschakeld voor een meting. De DeltaCube is voorzien van rondom (drie zijden) geplaatste zonnecellen en daarmee autonoom en zelfvoorzienend, ongeacht in welke windrichting deze wordt geïnstalleerd.”
Behalve voor zakbaken voorziet Duijts een veel breder toepassingsgebied van de DeltaCube. “Ook voor deformatiemetingen zoals Structural Health Monitoring of calamiteitenmonitoring in de infrastructuur is de dienst uitermate betrouwbaar en betaalbaar.”
Ondanks de inzet van kwalitatief hoogwaardig materieel, is een incident nooit helemaal te voorkomen. Ook op de Markermeerdijken wordt het zekere voor het onzekere genomen en staat Wilchem milieu- en incidentmanagement 24/7 paraat om bij eventuele milieu-incidenten snel, veilig en vakkundig in te grijpen. Tot nog toe is er slechts één keer een beroep gedaan op het bedrijf uit Papendrecht. En dat is volgens Willem Bekkink van Wilchem zeer minimaal gezien de grootte van het project.
Wilchem heeft een landelijke raamovereenkomst met Boskalis Nederland en is een dochteronderneming van KWS infra. In die hoedanigheid is het dan ook de partij voor het incidentmanagement op de Markermeerdijken. “We staan 24/7 stand-by om in te grijpen bij een milieu-incident”, legt Bekkink uit. “Tot nog toe is er tijdens het gehele project slechts één incident voorgevallen. Op 18 november 2020 om 9.20 uur om precies te zijn, kregen we een melding van een lekkage aan een aggregaat op een ponton. Binnen een uur waren we ter plaatse om de verontreinigingen veilig en vakkundig op te ruimen.”
Behalve voor aannemers is Wilchem ook veelvuldig actief voor Rijkswaterstaat, provincies en gemeentes.
Geringe impact
Het betrof een incident met een geringe impact, blikt Bekkink terug. “De mensen van de Alliantie hadden reeds de eerste bereddering gedaan door de dieselolie op het ponton met zand te bedekken. Wilchem heeft vervolgens het verontreinigd zand opgeruimd, in PE-vaten verpakt en afgevoerd naar een erkend verwerker. De container waarin het aggregaat stond, is eveneens door onze mensen gereinigd. Voor lekkages aan hydrauliekleidingen of diesellekkages is onze meldkamer 24/7 bereikbaar. En zo staat we altijd klaar voor dergelijke incidenten voor bedrijven in de bouw- en infrasector. Over het algemeen zijn we binnen een uur ter plaatse.”
Tot nog toe is er slechts één keer een beroep gedaan op Wilchem en dat is zeer minimaal gezien de grootte van het project.
Behalve voor aannemers is Wilchem ook veelvuldig actief voor Rijkswaterstaat, provincies en gemeentes. Bekkink: “Zij besteden onderhoud aan het areaal integraal uit en daar hoort ook incidentmanagement bij. Onze taken zijn daarin uiterst divers en varieert van het inzetten van verkeersmaatregelen om de situatie na een ongeval veilig te stellen en het reinigen van modder-, olie- of verfsporen op een wegdek tot aan het veiligstellen van een gekantelde tankwagen met gevaarlijke stoffen of omvergereden bebording. Zeker bij lekkages op wegen bestaat de kans dat vloeistoffen de berm inlopen. Wij verzorgen dan de eerste bereddering en de eerste aanleg tot saneren met een milieukundig begeleider om te voorkomen dat de milieuverontreiniging groter wordt.”
Wilchem beschikt over vakkundig en breed opgeleid personeel. “Geen dag is hetzelfde voor onze medewerkers,” erkent Bekkink. “We besteden heel veel aandacht aan training en opleiding in ons eigen trainingscentrum, zodat onze mensen snel en effectief kunnen ingrijpen in alle voorkomende omstandigheden. Het trainingscentrum staat overigens ook open voor derden. Niet zelden verzorgen we calamiteitentrainingen en vakbekwaamheidstrainingen voor medewerkers van onze opdrachtgevers. En dat alles met als doel de impact van milieu-incidenten tot een minimum te beperken.”
De slogan van BUKO Infrasupport blijkt maar weer eens erg toepasselijk bij project Dijkversterking Markermeerdijken. Daar waar de alliantie werkt aan sterke Markermeerdijken voor een veilige toekomst van de 1,2 miljoen Noord-Hollanders die beschermd worden door de dijken, zorgen ze er bij BUKO Infrasupport voor dat de benodigde werkzaamheden hiervoor veilig uitgevoerd kunnen worden. Voor de werkmensen, de weggebruikers én de omwonenden van dit project.
Verkeersmaatregelen in de breedste zin van het woord
Barend Budding, adviseur verkeersmaatregelen bij BUKO Infrasupport, legt uit dat ze ontzettend veel relatief ‘kleine’ werken doen binnen dit grootschalige project. “Op meerdere plaatsen langs het ruim 33 kilometer lange traject tussen Hoorn en Amsterdam verzorgen wij alle verkeersmaatregelen in opdracht van de alliantie, in de breedste zin van het woord. Van verkeersregelaars tot het verzorgen van afsluitingen, van het inleiden van tijdelijke dijkopgangen tot het plaatsen van bakens, hekwerken en borden. Heel divers, op diverse plekken en met diverse materialen dus.”
Multidisciplinair
“Zo’n beetje alle disciplines bij BUKO Infrasupport komen voorbij”, vervolgt Budding. “Dat begint al aan de tekentafel waar we met de alliantie de verkeersplannen maken. Compleet met digitale ondergronden van de dijkopgangen, tijdelijke bruggen en afsluitingen die er gedurende het project nodig zijn. Daar komt behoorlijk wat engineering en advies vanuit BUKO Infrasupport bij kijken. Bovendien is niet alles een tijdelijke verkeersmaatregel omdat sommige aanpassingen er soms langer dan een jaar staan. De alliantie heeft een eigen bestuur dat op het gebied van verkeersbesluiten alles regelt, maar dat zijn ook zaken waarbij wij normaal gesproken de klant kunnen ontzorgen.”
BUKO Infrasupport heeft bij dit project ontzettend veel verkeersspiegels geplaatst voor o.a. het vrachtverkeer dat van de dijken af komt, ten behoeve van de veiligheid van de vele fietsers daar.
Prima samenwerking
Door tijdig met elkaar om tafel te zitten, kun je in een vroeg stadium eventuele uitdagingen in kaart brengen en daar oplossingen voor aandragen. “We merken dat de alliantie serieus bezig is met de veiligheid. Zowel van haar eigen mensen die aan het werk zijn, als de bewoners uit de omgeving. Dat geldt ook voor de omgevingsmanagers van de alliantie Markermeerdijken. Zij wijzen ons bijvoorbeeld op situaties waar zij tegenaan lopen, zoals wanneer ze merken dat er ergens toch nog vaak te hard gereden wordt, zodat wij dan een wegversmalling met een betonnen barrier kunnen realiseren om de snelheid op die plek eruit te halen. Dat is erg prettig samenwerken omdat je allemaal veiligheid hoog in het vaandel hebt staan en een goed eindresultaat wilt neerzetten.”
BUKO Infrasupport adviseert, ontzorgt en denkt altijd in oplossingen. Zo zijn er bij dit project ontzettend veel verkeersspiegels geplaatst voor o.a. het vrachtverkeer dat van de dijken af komt, ten behoeve van de veiligheid van de vele fietsers daar. Budding besluit: “Of het nou standaard afsluitingen en acties zijn die we moeten doen, of juist projectspecifieke oplossingen: we doen het goed of we doen het niet.”
Het gebied rondom de Markermeerdijken kenmerkt zich door een hele slappe ondergrond. Uiterste zorgvuldigheid is geboden bij het versterken van de dijken om zettingen tot een minimum te beperken. Dat neemt niet weg dat de omgeving en belendende bebouwing nauwlettend in de gaten wordt gehouden door onafhankelijk inspectie- en expertisebureau Van Monsjou & Partners.
Al sinds 2015 verzorgt Van Monsjou & Partners in opdracht van Alliantie Markermeerdijken halfjaarlijks het inmeten van alle panden (hoogtemerken) langs het 33 kilometer lange traject. “Het gaat in totaal om 450 panden en 1.800 hoogtemerken die in het verleden zijn aangebracht”, zegt Sander van Monsjou. “We zijn breed onderlegd in monitoringwerk en kunnen behalve hoogtemetingen ook trillingsmetingen en bouwkundige vooropnames uitvoeren. Die combinatie maakt dat de Alliantie slechts één aanspreekpunt heeft voor het inspectie- en monitoringswerk rond het project.”
Sinds de Alliantie buiten actief is, verzorgt Van Monsjou & Partners ook de deformatiemetingen.
Afwijkend gedrag
“Door al vroegtijdig te beginnen met het inmeten van de panden, wordt gedurende langere tijd het normale verloop en zettingsgedrag in beeld gebracht”, vervolgt Van Monsjou. “Zo wordt een goed beeld verkregen van welke panden meer of minder zettingsgevoelig zijn, hetgeen voor de uitvoering van belang is. In 2019 zijn we vervolgens gestart met het uitvoeren van de bouwkundige vooropnames conform de BRL 5024. We hebben overigens als bedrijf aan de wieg gestaan van deze richtlijn die nu door steeds meer opdrachtgevers wordt verlangd en zo langzamerhand norm is geworden.”
Sinds de Alliantie buiten actief is, verzorgt Van Monsjou & Partners ook de deformatiemetingen. “In panden nabij de werkzaamheden zijn hoogtemerken en/of prima’s aangebracht. Door regelmatig meten wordt de stand/positie in drie richtingen (x, y en z) bewaakt”, legt Van Monsjou uit. “Tot slot verzorgen we ook de trillingsmetingen om de invloed van de werkzaamheden en verkeer op de panden te monitoren. Die metingen zijn direct zichtbaar voor de Alliantie in een online portaal. Als een proef wordt uitgevoerd om de invloed op de omgeving te kennen, en dat gebeurt regelmatig, zie je direct het resultaat en kan de uitvoeringswijze eventueel worden aangepast.”
De omgevingsinvloed die de dijkversterkingsopgave met zich brengt, wordt door Van Monsjou & Partners geregistreerd. “De Alliantie gaat wat dat betreft uiterst zorgvuldig te werk zodat direct actie kan worden ondernomen mocht ergens een grens worden overschreden. Ook voor ons is het een dynamisch en omvangrijk project”, erkent Van Monsjou. “De Alliantie is op meerdere dijkvakken tegelijkertijd actief en niet zelden wordt ad hoc een beroep op ons gedaan om om een meting uit te voeren of een trillingsmeter te plaatsen. Dat maakt het project zeer boeiend, dit los nog van de mooie omgeving.”
Bij het versterken van de Markermeerdijken worden grote hoeveelheden bouwstoffen aangeleverd per schip, met name stenen en zand. In opdracht van Alliantie Markermeerdijken controleert AVW IJkopnames of de hoeveelheden kloppen die geladen of gelost worden. “We zijn een onafhankelijk bureau en hebben respect voor zowel de schipper als onze opdrachtgever. Dat is toch wel redelijk uniek in onze wereld”, zegt directeur Cees Idzenga.
AVW IJkopnames bestaat al sinds 1989 en is destijds opgericht door wijlen Adrie van Weelden. Inmiddels staat Idzenga aan het roer, die volgens dezelfde filosofie en uiterst respectvol schipper en opdrachtgever bedient. “Ik ben zelf schipperszoon, dus de binding met de scheepvaart is dermate groot dat wij ons goed kunnen verplaatsen in die wereld”, legt Idzenga uit. “Bij elke inspectie komen we aan boord van het schip, in het privédomein van de schipper. We zijn dermate onpartijdig dat we niet aan boord komen om de schipper tekort te doen, maar gewoon netjes bepalen wat erin zit. Daar is uiteindelijk zowel de schipper, maar ook de leverancier en ontvanger bij gebaat. Zo zijn we ook regelmatig actief in het Rotterdamse en Amsterdamse havengebied, waarbij we onder meer op in- of uitgaande zeeboten een draftsurvey maken om de hoeveelheden te bepalen.”
Bij het project Markermeerdijken gaan de inspecteurs van AVW IJkopnames op de verschillende loswallen aan boord en bepalen aan de hand van een in- en uitmeting het geleverde volume. “Het gaat hier om gigantische hoeveelheden. Onmogelijk om dat allemaal te controleren. We voeren de ijkopnames daarom steekproefsgewijs uit op de verschillende deelgebieden. Aanvankelijk was het doel om 50% van alle schepen te inspecteren, door corona ligt dat percentage iets lager omdat we volgens de richtlijnen een tijdje niet aan boord mochten komen”, besluit Idzenga.
Risicobeheersing en omgevingsmonitoring zijn belangrijk bij de versteviging van de Markermeerdijken. Het moet een veilige dijk opleveren, er dient praktisch gewerkt te worden en het voorkomen van schade is een topprioriteit. Het Integraal Monitoringsteam (IMT) van AMMD verzorgt de planvorming en ondersteunt onder andere de omgevingsmanagers, site engineers en uitvoering.
Het is belangrijk dat de bebouwde omgeving tijdens het werk stabiel is en blijft. Als er onverhoopt schade ontstaat, moet er snel duidelijkheid ontstaan. Imre van Hal, adviseur Aveco de Bondt: “De spanning zit hem in het beste voor het project of het beste voor de omgeving. Dit is een gezonde spanning. Hier kun je alleen mee omgaan door actieve omgevingsmonitoring en goede plannen. Niet om vinkjes te zetten en een rapport in een bureaula weg te leggen maar met omgevingsmonitoring en preventieve handelingen.”
Schades door ophogingen, ontgravingen en trillingen liggen natuurlijk op de loer. De uitdagende ondergrond is hierbij de essentie. Hoe kun je met deze risico’s je werk doen? Rick Oosterhoff, senior adviseur Aveco de Bondt: “Door het IMT zijn beleids- en integrale plannen opgesteld, waarin duidelijk de ‘spelregels’ rondom schadepreventie zijn vastgelegd. Het unieke aan dit grote project is dat voor eventuele risicovolle locaties in detail wordt gekeken naar de omgevingsbeïnvloeding.” Imre: “De complexiteit van het project vraagt van de geotechnici en andere experts een wisselwerking tussen detail en overzicht over het geheel. De risico’s voor de omgeving beoordelen wij vooraf met de nieuwste modellen en inzichten in technieken. Ook worden veldwerkzaamheden en ‘ouderwetse’ archiefbezoeken voor funderingsgegevens uitgevoerd. Vooraf zijn duidelijke plannen en afspraken gemaakt. Hieruit komen weloverwogen grenswaarden per fase gekoppeld aan vrijgavemomenten voor de vervolgfasen. Door gefaseerd te werken en op de juiste momenten te meten stel je jezelf in staat gelijk te reageren en daarmee de kans op schade te beperken. Ook essentieel zijn de korte lijntjes met de site engineers, uitvoering en omgevingsmanagers om de juiste beheersmaatregelen te kunnen nemen.”
Prominente rol voor omgevingsmonitoring en schadepreventie
Dit project heeft dusdanige risico’s dat veelzijdige metingen noodzakelijk zijn. Naast de gebruikelijke bouwkundige vooropnamen en meetboutjes voor hoogtemetingen wordt diverse meetapparatuur toegepast. Zoals prisma’s en hellingmeetbuizen om horizontale verplaatsing-en te meten, fenomarkers voor maaiveldzettingen, scheurmeters, trillingsmeters en peilbuizen. Dit gaat om vele locaties verspreid over het 33 kilometer lange tracé. Imre: “Opvallend was dat door de planvorming en opvolging op de omgevingsmonitoring we echt merkten dat schadepreventie in de organisatie ging leven en terecht een prominente rol kreeg. Zo wordt vanuit allerlei lagen in de organisatie geschakeld en gesleuteld om schade tijdens de werkzaamheden te voorkomen.”
Geoweb omgeving Alliantie Markermeerdijken.
Wat heeft het opgeleverd?
Omgevingsmonitoring omkleed met handelingsperspectief heeft de Alliantie Markermeerdijken in staat gesteld de risico’s te beheersen. Uiteraard zullen omwonenden die trillingen en overlast ervaren hier een andere beleving van hebben. Het IMT voorziet de omgevingsmanagers van kennis om het verschil tussen hinderbeleving en schade uit te leggen. Het spanningsveld beheersen is tot op heden goed gelukt bij de Markermeerdijken. De omgevingsmonitoring inclusief handelingsplan geeft duidelijkheid en houvast voor zowel omwonenden als de gehele alliantie.
