In 1993 en 1995 werd Limburg opgeschrikt door twee grote overstromingen van de Maas. De gevolg- en economische schade was enorm. In allerijl werden tijdelijke maatregelen genomen met het oog op een meer bestendige ontwikkeling in de toekomst. En die ontwikkeling is nu gaande en ingrijpender dan aanvankelijk gedacht. Reden om het project te bestempelen tot gebiedsontwikkeling. In een gebied van maar liefst 60 km² wordt door uitvoerende combinatie Mooder Maas de hoogwaterproblematiek aangepakt, onder meer met voor ons land unieke dijken. 

De gebiedsontwikkeling is volgens omgevingsmanager Keesjan van den Herik van opdrachtgever Projectbureau Ooijen – Wanssum tweeledig. “We gaan met een definitieve oplossing de hoogwaterproblematiek te lijf door zowel nieuwe dijken aan te leggen als door meer ruimte te creëren voor de Maas. Omdat na een grondig vooronderzoek bleek dat de consequenties zo ingrijpend zouden zijn voor de omgeving, is het een integrale gebiedsontwikkeling geworden. Je kunt het immers maar één keer goed doen. Doel is om de hoogwaterbescherming achter de kades naar het niveau te brengen van 1 overstroming in 250 jaar. Daarnaast realiseren we een waterstandsdaling van 37 centimeter in hoogwaterperiodes bij een piekafvoer van 3.275 m³ water per seconde.”

Mooder Maas weergave van nieuwe dijktypologieën.

Innovatieve dijken
Het omvangrijke project is opgesplitst in zes deelprojecten en omvat onder meer de aanleg van nieuwe dijken, de aanleg van een hoogwatergeul in Ooijen en Wanssum, het herstellen van de Oude Maasarm en de aanleg van een nieuwe rondweg inclusief de nodige kunstwerken. “De kracht van het project is dat het als één integrale opgave wordt beschouwd”, meent Keesjan. “Ook de doelstellingen zijn integraal, er is één budget en één ontwerp waarin alles in samenhang is ontworpen. En dat heeft een aantal mooie innovaties opgeleverd, zoals een voor Nederland nieuwe dijktypologie.” Rody Kusters, uitvoeringsmanager namens Mooder Maas, een combinatie van Dura Vermeer en Ploegam, kan dat beamen: “We hebben in dit project twee nieuwe dijktypen geïntroduceerd, de hoge gronddijk en de steilranddijk, die allebei met gebiedseigen grond worden aangelegd (grond die vrijkomt bij het uitdiepen van de twee geulen) en als verlengstuk van het landschap fungeren. Al tijdens de aanbesteding wisten we dat we grootschalig onderzoek moesten laten uitvoeren om dit allemaal mogelijk te maken. Direct na de gunning van het project zijn voor dit onderzoek afspraken gemaakt met twee universiteiten in Duitsland, waarbij een dijk op ware grootte is opgebouwd met de klei uit het projectgebied en succesvol is getest. Daarmee realiseren we in het kader van duurzaamheid en CO₂-uitstoot enorme besparingen.”

Mooder Maas-Brug Ooijen over de instroomopening van de Oude Maasarm.
Links de hoogwatergeul Ooijen en de Maas.

Langste liggers ter wereld
De nieuwe rondweg rond Wanssum vormt eveneens een ingrijpend deelproject. Kusters: “Het gaat hier om een 4 kilometer lange weg met drie rotondes, twee onderdoorgangen en een 69 meter lange brug, 10 meter boven de haven. De landhoofden maken we in het werk, de acht liggers van 69 meter lengte worden prefab aangeleverd. Het zijn de langste prefabliggers ter wereld. Het inhijsen zal medio 2020 plaatsvinden. Uniek is ook het 1 kilometer lange traject van en naar de brug, dat wordt uitgevoerd in verticale betonwanden in een esthetische kwaliteit. In totaal gaat het om 12.000 m² van deze elementen. In de huidige N270 vervangen we een bestaande duiker door een 80 meter lange architectonische brug die we er pal naast bouwen om de 10.000 verkeersbewegingen per dag zo min mogelijk te hinderen. Over de te reactiveren Oude Maasarm realiseren we nog eens twee bruggen, zodat bewoners van Ooijen bij hoogwater ontsloten kunnen worden naar het achterland. Daarnaast realiseren we 2,5 kilometer aan nieuwe kadewanden in de dorps- en industriehaven van Wanssum en op enkele maatwerklocaties.”

Eind 2017 zijn de werkzaamheden begonnen en in 2020 wordt het hele project afgerond. “Behalve bescherming tegen hoogwater draagt de gebiedsontwikkeling bij aan de ontwikkeling van natuur en landschap en het vergroten van de leefbaarheid en economie in het gebied”, besluit Keesjan. De 540 hectare aan natuur wordt als één gebied ingericht en zal ‘zichzelf’ grotendeels onderhouden met het uitzetten van een bepaald soort runderen en paarden.