Duurzame projecten met damwanden uit schroot

Verduurzaming van de Nederlandse bouw is essentieel. Bij veel projecten moet de impact van de gekozen oplossing en constructie op het milieu bepaald worden. Dit gebeurt aan de hand van Life Cycle Assessments (LCA) en Environmental Product Declarations (EPD). Beide documenten geven de emissies weer, waaronder de CO2-uitstoot die vrijkomt bij de productie van specifieke producten. Deze emissies worden omgezet naar een Milieu Kosten Indicator (MKI) om ze onderling goed te kunnen vergelijken en te beoordelen. 

De warmgewalste stalen damwanden uit Luxemburg van ArcelorMittal zijn de duurzame oplossing voor funderingen. Voor alle AZ-, AU- en PU-profielen zijn EPD’s beschikbaar specifiek voor de Nederlandse markt. Doordat deze damwanden uit circa 100% schroot in een vlamboogoven worden geproduceerd, geeft dit een veel lagere milieubelasting in vergelijking met damwanden geproduceerd uit ijzererts in een hoogoven. 

Het verminderen van de CO2-uitstoot is een belangrijk element in elk project, maar er zijn meer categorieën waar in een LCA naar wordt gekeken, waaronder bijvoorbeeld uitputting van (fossiele) grondstoffen, vermesting en verzuring van de omgeving. Nederland heeft er daarnaast specifiek voor gekozen om vier extra toxicologische waarden mee te laten wegen in de milieubelasting van een product. Door per emissie de verschillende fasen op te tellen, is de totale milieubelasting van de damwand gedurende het project te bepalen. Echter is het lastig om verschillende typen emissies onderling met elkaar te vergelijken. In Nederland is er daarom voor gekozen om per emissie een omrekeningsfactor toe te passen, zodat alles in euro’s MKI wordt uitgedrukt. 

Duurzame en efficiënte staalproductie

Alle AZ-, PU- en AU-damwandprofielen van ArcelorMittal worden geproduceerd in Luxemburg uit schroot in een vlamboogoven, er komt geen ijzererts meer aan te pas. Hierdoor worden er geen primaire grondstoffen meer onttrokken aan de natuur en is het de duurzame manier van staalproductie. Tevens komen er minder afvalstoffen vrij vergeleken met het hoogovenproces, waarbij de CO2 eq. uitstoot ongeveer een factor 5 lager ligt. 

Als er gekeken wordt naar de Global Warming Potential (GWP – CO2-equivalent) en de Milieu Kosten Indicator (MKI) van de generieke damwandprofielen in de Nationale Milieu Database, valt op dat er een enorme winst te behalen is met ArcelorMittal damwanden ten opzichte van de referentiewaarden. Een damwand geproduceerd uit hoogovenstaal heeft een GWP van 2.120 kg CO2-eq/ton, wat bijdraagt aan de totale MKI van €275,- per ton voor de productiefase. Voor hetzelfde damwandtype geproduceerd in Luxemburg is een uitstoot van 359 kg CO2-eq/ton mogelijk, wat bijdraagt aan de totale MKI van €44,30 per ton voor de productiefase. De relatief korte transportafstand (mogelijk per as of binnenvaartschip, inclusief HVO100) van de fabriek in Luxemburg naar Nederland draagt nog verder bij aan de duurzame oplossing. De keuze van de leverancier kan de CO2 ­­-uitstoot en MKI-waarde met 77% doen dalen voor de productiefase (A1-A5). Het elektrisch installeren van de damwanden op de bouwplaats kan de CO2-uitstoot nog verder verlagen met +/-100 kg CO2-eq/ton, wat de uitstoot en MKI met nog eens 5% reduceert. 

De totale MKI over de gehele levensduur van het product is afhankelijk van de mate van recycling, hergebruik en stort na einde levensduur. Deze moeten projectspecifiek gemaakt worden, omdat dit afhankelijk is van de toepassing, omgevingscondities en de projectlevensduur. Zo kan bij een tijdelijke damwandconstructie het percentage hergebruik oplopen tot 100%, wat de milieubelasting over de levensduur nog verder verlaagt.   

Reduce – Reuse – Recycle

Niet alleen in het productieproces is een verlaging in de milieubelasting te behalen. Een andere milieuwinst is te behalen in het reduceren van het aantal kilo’s staal dat de grond in gaat. Door innovaties aan de damwandprofielen en de staalkwaliteit is de damwand van nu gemiddeld 30% lichter dan 30 jaar geleden. De 800 mm brede AZ-damwandreeks heeft een unieke sterkte-gewichtsverhouding. Elke besparing in materiaalgebruik leidt tot een economischer ontwerp, maar ook tot een enorme besparing op het gebied van duurzaamheid en CO2-uitstoot. 

Stalen damwanden zijn daarnaast uitstekend herbruikbaar voor tijdelijke toepassingen, zoals in tijdelijke bouwputten. Het is belangrijk om de herbruikbaarheid van de damwand mee te laten wegen in het ontwerp. De damwand in een volledig geoptimaliseerd ontwerp is mogelijk minder geschikt voor hergebruik dan een type zwaardere damwand. Indien de 15% zwaardere damwand binnen één of meer werken tot acht keer vaker hergebruikt kan worden dan de lichtere variant, is dit een enorme optimalisatie in kosten en duurzaamheid. Gebruikte damwanden worden echter niet vaak in een definitief werk toegestaan, hoewel deze vaak de functie wel even goed kunnen vervullen als een nieuwe damwand. Het grote verschil is dat niet de gehele uitstoot van de productiefase hoeft te worden meegenomen voor de gebruikte plank, deze is al gedeeltelijk meegenomen in de vorige tijdelijke toepassingen. 

Door schades na veelvuldig hergebruik en/of aantasting door corrosie, zullen damwanden op den duur niet meer aan de gestelde eisen voor (her)gebruik voldoen. Ook stalen damwanden die na 100 jaar nog worden verwijderd uit de ondergrond, zullen hier niet meer aan voldoen. Alle damwanden die niet meer worden hergebruikt, worden volledig gerecycled, waardoor ze weer als grondstof voor de vlamboogoven dienen. De cirkel van schroot – naar stalen damwand – naar schroot is nu rond en zal zich herhalen voor het volgende project.