Vol aan de bak voor duurzaamheid, betaalbaarheid en leveringszekerheid

De energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen stelt de infrasector voor grote uitdagingen. Wat is de visie van Vereniging Energie-Nederland op het verduurzamen van de infrasector? We vragen het aan Cora van Nieuwenhuizen, voorzitter van Vereniging Energie-Nederland. De brancheorganisatie positioneert zich nadrukkelijk als één van de trekkers van het Klimaatakkoord. 

Als brancheorganisatie voor de energiesector behartigt Vereniging Energie-Nederland de belangen van alle partijen die stroom, gas en warmte produceren, leveren en verhandelen. “Samen vertegenwoordigen wij nagenoeg de gehele markt en zijn de enige organisatie in de energiesector die het hele ecosysteem bestrijkt”, zegt Van Nieuwenhuizen. “Het hele pakket zit bij ons. Onze circa 72 leden zijn actief in vrijwel alle vormen van energie en allerlei soorten dienstverlening. Onder hen zijn ook veel nieuwkomers op de markt, innovatieve spelers en duurzame initiatieven.” Bij haar aantreden in 2021 dacht Van Nieuwenhuizen vooral bezig te zijn met de energietransitie. “Daar zijn inmiddels twee belangrijke pijlers aan toegevoegd: leveringszekerheid en betaalbaarheid voor de hele sector, zowel in Nederland als Europa. We onderhouden nauwe banden met Eurogas, Eurelectric, Euroheat & Power om zo mee te kunnen praten over alle Europese dossiers.”

Als één van de trekkers van het Klimaatakkoord zit Vereniging Energie-Nederland netbeheerders voortdurend achter de broek om het elektriciteitsnetwerk sneller uit te breiden en slimmer in te zetten. Van Nieuwenhuizen: “Bestaande netwerken moeten worden verbreed en verzwaard. Dat is heel hard nodig om het hoofd te bieden aan huishoudens die van het gas af aan, aan de opmars van de elektrische auto, maar ook om de transitie bij bedrijven, de industrie en onder meer de infrasector mogelijk te maken naar elektrificatie of waterstof. Wij denken daar heel erg in mee. Het elektriciteitsnet is gebouwd om te voldoen aan de vraag tijdens piekmomenten. Hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat we de pieken afvlakken? Door mensen met slimme meters ertoe te bewegen dat ze juist als het heel hard waait bijvoorbeeld de was gaan draaien. Inderdaad, op het moment dat er een overvloed aan elektriciteit is die goedkoop is. Ook met de industrie worden afspraken gemaakt om bijvoorbeeld de koeling een uurtje uit te schakelen op piekmomenten. Dat kan vaak probleemloos worden opgevangen. Congestiemanagement noemen we dat, wat maakt dat er veel meer mensen of bedrijven kunnen worden toegelaten op het bestaande net.”

De transitie naar een emissieloze bouwplaats is behoorlijk complex. “Groot inframaterieel laat zich vaak niet zo makkelijk elektrificeren”, erkent Van Nieuwenhuizen. “Waterstof is in veel gevallen een interessanter alternatief, maar dan moet er wel genoeg aanbod zijn. Het Rijk heeft daarin een belangrijk aandeel om ervoor te zorgen dat het ‘kip-en-ei-verhaal’ wordt doorbroken. Want ook onze leden willen vooruit met de verduurzamingsopgave en zijn voornemens om bijvoorbeeld meteen bij de aanleg van nieuwe windparken op zee elektrolysers te integreren voor de productie van groene waterstof. We zitten het Rijk dan ook voortdurend achter de broek om voldoende mogelijkheden te creëren om de groene waterstofproductie van de grond te krijgen en snel beslissingen te nemen over de ‘waterstof backbone’ zodat het bedrijfsleven meer duidelijkheid krijgt en de juiste beslissingen kan nemen in de verduurzamingsopgave, ook voor wat betreft groot materieel.” Om dat te doorbreken, is er op Rijksniveau wel al het meerjarenprogramma MIEK. Het heeft echter betrekking op alle energie-infrastructuur. “Voor waterstof moet de hele regelgeving nog gemaakt worden, die er voor gas, olie en elektriciteit al lang is. Er moet nu dus echt vaart gemaakt worden, zodat er duidelijkheid komt bij zowel de producenten en leveranciers als bij de bedrijven die waterstof (willen) gaan afnemen. We moeten ook wel, want de Europese wetgeving dwingt Nederland om de groene waterstofproductie fors op te schroeven. Het kabinet heeft de ambitie voor een elektrolysecapaciteit van 500 Megawatt in 2025 en 4 Gigawatt in 2030, terwijl Europa voor Nederland 6 tot 10 Gigawatt in 2030 voorschrijft. Met de huidige maatregelen is dat ondenkbaar.”

Vereniging Energie-Nederland pleit verder voor het inkorten van de vergunningsprocedures. “Het kabinet heeft toegezegd de huidige termijn te gaan bekorten, maar het is nog altijd slechts een voornemen”, aldus Van Nieuwenhuizen. “Een traject kan zomaar acht jaar (!) in beslag nemen, waarvan twee jaar bouwen en zes jaar vergunningenellende. We pleiten ervoor om de voorkant van het traject, de vergunningsverlening, niet veel langer te laten duren dan de hele bouw zelf: twee om twee in plaats van zes om twee. Naar ons idee wordt het hele traject er niet veel beter van als het zo lang duurt. Het kan korter. En het is absoluut noodzakelijk willen we de klimaatdoelen halen. Bovendien is het in het belang van eenieder. Iedereen wil straks zijn of haar elektrische auto kunnen opladen, want vanaf 2035 mogen er geen fossiele auto’s meer worden verkocht. De laadmogelijkheden zullen fors moeten worden uitgebreid, want lang niet iedereen heeft de mogelijkheid om thuis te laden. Er zullen honderden transformatiehuisjes bijkomen. Dan helpt het niet als mensen gaan demonstreren op de bouwplaats en de vergunning wordt ingetrokken, zoals recent in Amsterdam. Als dat het voorbeeld is, gaan we het nooit redden.”

Met het oog op de energietransitie zal de schop nog op heel veel plekken in Nederland in de grond moeten. De infrasector staat voor een ongelooflijke uitdaging. “Reden te meer om met elkaar te kijken hoe we zaken slimmer of sneller kunnen aanpakken, en bijvoorbeeld bestaande netten beter kunnen benutten”, resumeert Van Nieuwenhuizen. “Net als veel andere sectoren heeft ook de infrasector last van de krapte op de arbeidsmarkt. Het is een uitdaging om voldoende mensen te krijgen. Vanuit Energie-Nederland dringen we er ook bij het kabinet op aan om de sector aantrekkelijker te maken. Laat zien, dat als we de energietransitie niet voor elkaar krijgen het impact heeft op de hele samenleving, zoals recent het slot op het elektriciteitsnetwerk in Noord-Brabant en Limburg. Dan stopt de transitie. En dat moeten we met z’n allen zien te voorkomen. Het vraagt om duidelijkheid en No-Regret maatregelen.”