Verrassende uitkomst onderzoek bomenwacht naar fietspaden

Bomen en fietspaden belemmeren elkaar nog wel eens. Door wortelopdruk kan een gelijkmatig oppervlak veranderen in een hobbelig fietspad vol scheuren. Het herstel van scheuren is een jaarlijkse kostenpost. Om dit oplossen wordt vaak gekeken naar de invloed die de bomen hebben op het fietspad. Easypath heeft dit vraagstuk omgedraaid en heeft Bomenwacht Nederland benaderd om een onderzoek uit te voeren met als vraagstelling: “Welke invloed kan een fietspad hebben op de ontwikkeling van de bomen”. Uit dit onderzoek kwam een verrassende conclusie.

Bomen vervullen een grote rol in de aanpak van het klimaatprobleem, ze dragen bij aan een schone lucht en een gezonde leefomgeving. In de stedelijke gebieden waar de ruimte beperkt is, is het niet vanzelfsprekend dat bomen de ruimte krijgen. “Een stadsboom wordt gemiddeld 40 jaar”, vertelt boomspecialist Ronald van den Brink van de Bomenwacht Nederland. “En dat is veel te kort, want een boom gaat pas na die veertig jaar echt zijn baten leveren.” Door de verstening van veel binnensteden is er beperkte ruimte voor de boom. Ook als de boom wel een plek in een ontwerp krijgt, is de groeiplaats vaak te klein. ”Wanneer het gaat om klimaatadaptatie willen we die bomen zoveel mogelijk in stand houden,” aldusJim Brouwer, commercieel directeur bij Easypath®. Brouwer wilde toetsen of de betonelementen, die worden gebruikt om de fietspaden te leggen, de ontwikkelingskansen voor bomen belemmert. Hij vroeg de Bomenwacht Nederland hier onderzoek naar te doen.

De Bomenwacht Nederland heeft in vier gemeenten fietspaden onderzocht en kreeg drie vragen mee:

De Bomenwacht ging in 2021 aan de slag en koos voor twee bestaande fietspaden met gekoppelde betonplaten: één die in 2006 in Wageningen is gelegd en één in Teylingen, van 2013. Daarnaast werd een traditioneel aangelegd fietspad in Haarlem onderzocht. Ook brachten de onderzoekers een bezoek aan een locatie in Amstelveen waar men een traditioneel fietspad wilde vervangen door de constructie met gekoppelde betonelementen. De onderzoekers voerden een groeiplaatsonderzoek uit, waarbij ze een aantal bomen beoordeelden en de bodem direct naast en onder de fietspaden onderzochten. “Hoe liggen de fietspaden er nu bij met de bomen die er langs staan, is er last van wortels, gaan die wortels eronder, hoe dik zijn die wortels, wat is de kwaliteit van de groeiplaats, etcetera”, legt Van den Brink uit. “En hoe verschilt dat bij betonelementen en asfalt-of tegels.” Daarnaast vroeg Bomenwacht de gemeenten een vragenlijst in te vullen.

De gekoppelde betonelementen van Easypath® kwamen positief uit dit onderzoek, zowel voor de fietspaden als voor de bomen. Van den Brink vertelt waarom. “Het is de combinatie van minder verdichting en extra ruimte. Bij traditionele fietspaden is de ondergrond zwaar verdicht en laat minder water en zuurstof door. De wortels gaan het hogerop zoeken en groeien dan door de fundatie laag heen. Bij gekoppelde betonelementen is die fundatie nauwelijks verdicht, omdat drukverdeling groter is en verdichten minder nodig is, zodat water en zuurstof de ruimte krijgt.” De Bomenwacht ontdekte dat onder de betonconstructie ruim voldoende zuurstof voor de bomen was. Indien er bomenzand wordt toegepast, worden de omstandigheden voor de bomen nog verder verbeterd. Doordat de bodem niet is verdicht en er voldoende zuurstof en water aanwezig is, kunnen wortels bij toepassing van betonelementen naar beneden groeien. Waar voldoende ruimte is om verder te groeien. Dit biedt in steden een groot voordeel. Hiermee wordt de groeiplaats onder de betonplaten bijna verdubbeld en wordt de levensduur van de boom verlengd. “Hoe groter de bewortelbare ruimte, hoe groter een boom kan worden en hoe langer deze meegaat,” zegt Van den Brink.

Brouwer was verrast door de uitkomst. “Dat we een integrale oplossing bieden die wortel- en opdrukschade voorkomt, wisten we. Dit is uiteraard een mooie bevestiging. Maar we zijn vooral blij dat we met onze toepassing kunnen voorzien in een optimale groeiplaats voor bomen, zowel in nieuwe als bestaande situaties. Doordat onze betonelementen modulair gelegd zijn, is het mogelijk om deze elementen te verwijderen om de groeiplaats te optimaliseren of bomenzand toe te voegen.  En dit is belangrijk, nu we te maken hebben met droogte en hittestress.”