Platform over civiele techniek, ondergrondse infra, energie, bouwmateriaal & bouwmachines
Unieke archeologische vondsten in en rond de Waaldijk
Bermgreppels langs de dijk.

Unieke archeologische vondsten in en rond de Waaldijk

Om de versterking van de Waaldijk zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen, heeft bouwcombinatie De Betuwse Waard archeologie als integraal onderdeel opgenomen in zowel het ontwerp als de uitvoering. En dat is maar goed ook, want de ondergrond in en rond de Waaldijk blijkt vanuit historisch perspectief ontzettend waardevol. Archeologisch onderzoeks- en adviesbureau RAAP heeft al diverse unieke archeologische objecten veiliggesteld, waaronder restanten van enorme infrastructurele projecten uit de Romeinse tijd.

Op slechts 1 meter diepte trof RAAP een skelet uit de tijd van Karel de Grote aan.

RAAP is het grootste onderzoeks- en adviesbureau voor archeologie en cultuurhistorie in Nederland. “We zijn al vanaf de planvorming bij het project betrokken”, zegt projectleider Eric Norde. “Het mooie van de bouwcombinatie is dat ze archeologie zien als een serieus onderwerp in plaats van een noodzakelijk kwaad. Archeologisch onderzoek laten uitvoeren is weliswaar een vereiste vanuit de overheid en in dit geval ook vanuit Waterschap Rivierenland, maar dat kun je alsnog op verschillende manieren aanvliegen. De bouwcombinatie ziet het hier als een integraal onderdeel van het project en de planning. Dat voorkomt verrassingen en onvoorziene vertragingen tijdens de uitvoering.”

Archeologisch verantwoord ontwerp

Door RAAP al in de planfase te laten ‘meekijken’ met het ontwerp worden mogelijke knelpunten tijdig gesignaleerd. “In ons werkveld hebben wij, archeologen, niet in de laatste plaats ook een rol als adviseur. Zo bekijken we bijvoorbeeld of het mogelijk is om lokaal net wat minder diep te graven zodat archeologisch onderzoek voorkomen kan worden. Dat klinkt misschien wat tegenstrijdig”, erkent Norde. “Maar het uitgangspunt van de Nederlandse wetgeving is dat, daar waar het kan, je de archeologie in stand moet houden. Het is enerzijds een kostenkwestie, maar anderzijds bevinden objecten zich al vele honderden of duizenden jaren onder de grond; het is vaak de beste manier om ze te bewaren. Bovendien gaat de ontwikkeling van onderzoeksmethodes heel snel en zullen in de toekomst nog betere technieken beschikbaar komen. Samen met de opdrachtgever en bouwcombinatie proberen we dus tot een zo efficiënt mogelijk en archeologisch verantwoord ontwerp te komen. Dat is hier uitermate goed gelukt.”

Kanaal-detail doorsnede.

2000 jaar oude infrastructuur

Ruim twee jaar geleden al heeft RAAP het nodige veldwerk verricht op zoek naar interessante locaties. “Aan de hand van de resultaten uit de vele handboringen hebben we een aantal waardevolle locaties in kaart gebracht”, legt Norde uit. “Op die locaties waarvan we het vermoeden hadden dat de archeologie beschadigd kon worden, zijn we verder de diepte ingegaan. Dat heeft ertoe geleid dat we vanaf maart 2021 een aantal proefsleuven hebben gemaakt tussen Wolferen en Sprok, en daar kwam al direct het nodige naar boven. Zo troffen we een zeldzaam Romeins wegtracé aan van Nijmegen naar het westen van het land. Het blijkt één van de hoofdwegen uit de Romeinse tijd. Een vondst die niet eerder in het oostelijk rivierengebied werd aangetoond. 

Het tracé bestaat uit een gebold wegdek van grind met aan weerszijden een brede afwateringsgreppel. Het werd door het Romeinse leger gebruikt om zich snel te kunnen verplaatsen. Uit diezelfde periode stamt het kanaal – dat internationale aandacht kreeg – van 11 meter breed dat we over een lengte van 60 meter hebben blootgelegd, destijds mogelijk een verbinding tussen de Waal en de Rijn. We kennen een soortgelijke bypass in het Westland tussen de Maas en de Rijn, maar niet in het oostelijk rivierengebied. We hopen het kanaal in de toekomst met boringen verder te kunnen volgen. Toch wel bijzonder dat we door het huidige dijkversterkingsproject de overblijfselen ontdekken van infrastructurele werken van 2000 jaar geleden!”

Skelet uit de middeleeuwen

Dat het gebied rondom de Waaldijk volop floreerde in de Romeinse tijd blijkt uit de vele bijzondere objecten die door RAAP zijn aangetroffen. “Hoewel we werkten onder de rook van Nijmegen, dat in de Romeinse tijd al een belangrijke stad was, hielden we rekening met een eenvoudige agrarische samenleving. Die aanname blijkt niet (helemaal) te kloppen. Blijkbaar hebben zich langs het wegtracé en het kanaal destijds ook de meer welgestelde personen gevestigd, getuige de meer chique materialen die zijn gevonden zoals een godenbeeldje, olielampjes en vijf inktpennen. Dat zie je in een normale agrarische samenleving doorgaans niet.” Op slechts 1 meter diepte trof RAAP ook nog een skelet uit de tijd van Karel de Grote aan. “Graven uit deze periode worden weinig gevonden. De precieze datering vraagt om meer onderzoek. Ook leuk, maar totaal anders en van veel recentere archeologie zijn de resten van een zogenaamde T-boerderij uit de 17e eeuw die we in Oosterhout aantroffen. Vooral voor lokale dorpsbewoners heel interessant. Het is herkenbaar en vormt een mooie link met de eigen omgeving. Dat realiseert de bouwcombinatie zich heel goed; ze betrekken de omgeving heel nadrukkelijk bij deze mooie vondsten, zodat ze niet alleen de overlast van het project ervaren.”

De vele archeologische vondsten bewijzen maar weer dat het gebied rondom de Waaldijk een ontzettend rijke historie kent. “Het is des te bijzonderder omdat het zich afspeelt in een smalle strook direct langs de dijk die daar ook al duizend jaar ligt. Dat al die archeologie bewaard is gebleven, is een aangename verrassing en dat deze kon worden veiliggesteld zonder verdere vertragingen op te lopen, is de verdienste van de bouwcombinatie die ons vak uitermate serieus neemt. Dat werkt voor iedereen heel prettig.” De vondsten worden momenteel door RAAP tot in detail onderzocht. Daar hebben ze twee jaar de tijd voor, waarna ze worden overdragen aan het provinciaal depot in Nijmegen. 

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.