Risicobeheersing en monitoring bij ondergronds bouwen?

In ons kleine kikkerlandje wordt de ruimte boven de grond steeds beperkter. Dat betekent dat er meer en meer onder de grond gebouwd wordt, vaak onder complexe geotechnische- en geohydrologische omstandigheden. In een steeds drukker wordende omgeving, gebeurt steeds meer en met steeds grotere gevolgen. Maar hoe zorg je voor goede risicobeheersing en monitoring bij grondwerkzaamheden en ondergrondse bouwprojecten? Volgens Aveco de Bondt ligt de sleutel bij digitalisering en informatisering doorspekt met specialistische vak- en praktijkkennis.

Een gesprek met Maarten Kuiper (pricipal expert water en ondergrond) en Wouter Kooijman (specialist en teamleider Bemaling, Fundering & Monitoring). Beiden werkzaam bij Aveco de Bondt, daarvoor bij Wareco, dat sinds november samen met Primum, Aveco de Bondt en Compositie 5 Stedenbouw verder gaat onder de naam Aveco de Bondt. Een onafhankelijk bureau dat ontwerpt, onderzoekt en adviseert.

“Bouwen in de ondergrond, betekent bouwen in een veeleisende omgeving met kwetsbare bebouwing en infrastructuur”, zegt Kuiper. “Er wordt steeds vaker gebouwd in kleinere ruimtes en vlakbij bestaande bebouwing. De ondergrondse drukte, maar daarmee ook de risico’s nemen toe. Bij de aanleg van bouwputten, nieuwe energieleidingen, waterkeringen, maar ook bij rioolvervanging ligt de complexiteit niet alleen bij de bouwplaats en de ondergrond zelf, maar zeker ook richting de omgeving”, constateert Kuiper. “Zo heb je te maken met mondige omwonenden, scherper bevoegd gezag en beheerders. Dan is het een kwestie van balans bewaken tussen wat het beste is voor het project en voor de omgeving. Hoe? Door middel van verbinding en digitalisering.”

“Het is enorm belangrijk om de bouwplaats in samenhang met de omgeving te zien. Niet alleen tijdens de voorbereiding, maar juist ook tijdens de bouw”, zegt Kooijman. “Geotechniek, geohydrologie en geodata -wij noemen het de Geodriehoek- zijn samen met funderings- en bodemonderzoek sterk aan elkaar verbonden bij ondergronds bouwen. Gelukkig realiseren zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers dat er meer nodig is dan een bouwkundige opname en het plaatsen van wat sensoren. Ze passen zich aan op de verhoogde risico’s en schakelen ons in.” Specialistische teams van Aveco de Bondt verzorgen de volledige dienstverlening binnen die Geodriehoek, waarbij alle fasen van beleid, ontwerp en uitvoering geborgd zijn. Om ook de digitalisering kracht bij te zetten, is Aveco de Bondt onlangs met hun partner Wings ict gestart met de joint venture diTTo, the Digital Twin Company. “Deze bundeling van krachten is qua capaciteit en kennis echt uniek in Nederland”, volgens Kuiper.

“Bij het ophogen, graven of bemalen, wordt altijd de omgeving beïnvloed. Maar wanneer er schade ontstaat, is het vaak lastig te duiden wat de oorzaak is. Dit kan immers ook de impact van het klimaat zijn, autonome zakking of een ander bouwproject”, weet Kooijman uit ervaring. “Digitalisering helpt om verbanden helder weer te geven, meetwaardes continu te evalueren en handelingsperspectief te bieden. Daarbij is het essentieel om data te verzamelen en deze in open data portals als vertrekpunt voor analyses te nemen. En deze altijd in combinatie met een samenhangend omgevingsonderzoek door een vakkundig specialist te zien. En dát vervolgens af te stemmen op de praktijk binnen de bouwplaats”, vindt Kooijman. “Een digitale analyse helpt, waarbij informatie van de bouwplaats gekoppeld is aan de informatie van de omgeving. Waarbij voorspellende risicoanalyses automatisch worden geëvalueerd op basis van realtime data. Dat stelt zo’n vakspecialist in staat tijdig het proces aan te passen als dat nodig blijkt te zijn. Dan kun je bijvoorbeeld de plan-do-check-act aanpak effectief toepassen.”

Data, informatie en technologie helpen de specialisten van Aveco de Bondt met het overzichtelijk maken van de vele raakvlakken tussen de bouwplaats en omgeving, om risicobeheersend te kunnen handelen en objectief te evalueren. “Het automatiseren en informatiseren, in een wereld met steeds minder beschikbare vakmensen, is een goed begin, maar niet genoeg”, volgens Kuiper. Hij concludeert: “Wanneer je digitalisering verweeft met specialistische vakkennis, pas dán kun je bij toenemende complexiteit en minder beschikbare vakmensen vroegtijdig risico’s binnen de bouwplaats én eromheen herkennen. Vooraf tot een doelmatig ontwerp komen ook. En hier duidelijk en transparant over kunnen communcieren, daar draait het om. Mocht er toch schade optreden, zorgt digitalisering voor houvast en duidelijkheid, over de eventuele bijdrage van het bouwproject ten opzichte van autonome schadebeelden, extreem weer of andere bouwwerkzaamheden. Daarom investeren we ook flink in digitalisering verweven met water- en ondergrondkennis.”