Renovatie Piet Heintunnel in volle gang

Alliantie tussen gemeente Amsterdam en Yunex Traffic/Heijmans

De combinatie Yunex Traffic (voormalig Siemens Mobility ITS)/Heijmans gaat in Alliantie met de Gemeente Amsterdam de
Piet Heintunnel in Amsterdam renoveren. Yunex Traffic is een onderdeel van Siemens Mobility en specialiseert zich in
technische oplossingen in de infrastructuur in Nederland. De uitvoering van de renovatie is gestart eind juni 2021, loopt door tot en met september 2022 en valt binnen het programma ‘Aanpak Wegtunnels Amsterdam’, afgekort ‘AWA’.

De Piet Heintunnel werd in 1997 in gebruik genomen en is een hoofdader van het Amsterdamse wegennetwerk. Deze tunnel verbindt het centrum van Amsterdam met het Zeeburgereiland en de ring A10. Na bijna 25 jaar intensief gebruik (30.000 voertuigen per dag) is de tunnel toe aan renovatie. Daarnaast moet de Piet Heintunnel volledig voldoen aan de veiligheidswetgeving (Wet Aanvullende Regels Veiligheid Wegtunnels). We spreken met Renard Kox en Leon Turmaine, beiden werkzaam voor Yunex Traffic, in de respectievelijke functies van assistent ontwerpmanager voor de gemeente Amsterdam en assistent ontwerpleider, tevens rechterhand van Renard.

“De gemeente Amsterdam, Yunex Traffic en Heijmans zullen de bestaande installaties en systemen in de tunnel en de besturing ervan compleet vernieuwen en uitbreiden”, opent Renard het gesprek. “Tevens wordt er groot onderhoud uitgevoerd op de civiele en bouwkundige delen.” Renard is verantwoordelijk voor het hele ontwerpteam, waarbij het draait om zaken als civiele werken, communicatie, besturing en installaties. “Wij werken aan een consistent, integraal ontwerp, samen met Denis Walraven, die vanuit de gemeente eindverantwoordelijk is voor het ontwerpteam”, vertelt Renard. Daar voegt Leon aan toe: “Momenteel maak ik de schakel naar de uitvoering, samen met Heijmans.”

De uit 1997 daterende installaties in de Piet Heintunnel voldoen niet meer aan de huidige normen. “De wetgeving is veranderd, de systemen moeten derhalve naar een hoger niveau getild worden”, aldus Renard. “AWA stuurt bij de renovatie op meer ‘redundancy’ en minder verwevenheid tussen de systemen. In het ontwerp wordt er mede daarom nog meer modulair gewerkt, zodat bij toekomstige werkzaamheden er beduidend minder hinder optreedt voor het verkeer. Ook de brandwerendheid moet omhoog, de voegen en damwanden worden voorzien van hitte werende bekleding. De installaties hebben het einde van hun levensduur bereikt en worden vernieuwd, volgens een ontwerp dat voldoet aan de wetgeving en aan de eisen van de gemeente.”

Leon schetst de manier waarop er modulair gebouwd gaat worden: “We definiëren secties, die bepaald zijn rondom de vluchtdeuren. Elke sectie bestrijkt ongeveer 100 meter en krijgt een eigen ontwerp, dat identiek is aan de overige secties. Helemaal modulair dus. Het voordeel is dat er geen sprake meer is van verschillende onderdelen en bij onderhoud, service of reparatie kan dus met een beperkte reserveonderdelenvoorraad en heeft altijd maar impact op een sectie, in plaats van de hele tunnel. De kracht zit hem in de herhaling dus, daardoor gaat de kwaliteit omhoog en is alles beter te onderhouden. Elke sectie krijgt een identieke sturingskast, dit is niet de goedkoopste oplossing als we kijken naar de aanschafkosten, maar op de lange termijn is dit voordeliger.”

Renard vult aan: “Deze werkwijze is ook een blauwdruk voor AWA, aangezien er nog meer tunnels gerenoveerd worden. Vluchtdeuren zijn er in elke tunnel, dus sectioneren kan overal.” Leon: “Sterker nog: hoe langer de tunnel is, des te voordeliger de sectie-aanpak wordt.”

Binnen het project wordt de aanpak “Best for Project” gehanteerd en is geen “scopesplit” afgesproken. Renard legt uit: “Hiermee wordt per deelactiviteit gekeken wat het beste is voor het project. Binnen het veld van Yunex Traffic vallen zaken als bediening en besturing, netwerk, hulppostkasten, rijstrooksignalering, verkeersdetectie, luchtkwaliteitsmeters, ventilatoren en drukverschilmeters tussen de verkeersbuis en de dienstgang. Met dat laatste systeem wordt overdruk gecreëerd in de dienstgang, nodig om bij brand of het ontsnappen van gassen bij calamiteiten ervoor te zorgen dat er geen rook of gas in de dienstgang kan komen. Die druk moet precies goed zijn, nog een hele klus over 1,5 kilometer. De Piet Heintunnel heeft als bijzonderheid ook geen schuifdeuren, maar klapdeuren. Deze deuren moeten bij opening dus tegen de luchtdruk ingeduwd worden, om dat te vergemakkelijken komt er een mechanische openingshulp op de deuren, een oplossing die uit de maritieme sector komt. Alle installaties bevinden zich in de dienstgang.”

Naast de werkzaamheden in de tunnel, vinden er ook werkzaamheden buiten de tunnel plaats. Leon somt op: “Denk dan aan afsluitbomen en de koppeling met de VTI (verkeers technische installatie). Ook werkzaamheden voor de nieuwe verkeerscentrale horen bij de aanpak. Bij de tunnel bevindt zich ook de lokale bedienplek, een kopie van de bedienplek in de verkeerscentrale. De operator bewaakt en bedient dus in de centrale verkeerscentrale van de gemeente Amsterdam, met een lokale back-up bedienplek op de tunnel, in dienstgebouw West. Dit is een parate standby locatie en kan indien nodig zo ingeschakeld worden.”

Yunex Traffic maakt gebruik van een interactieve digitale tunneltweeling. Renard: “Dit is een 3D-model van de tunnel met de functionaliteit van alle nieuwe installaties, inclusief de omgeving. Deze wordt gekoppeld aan de nieuwe tunnelbesturingssoftware en de nieuwe werkplek voor het bedienen en bewaken van de tunnel en maakt het dan mogelijk om al voor de renovatie allerlei scenario’s in de gerenoveerde tunnel heel nauwkeurig na te bootsen. Zo kun je het functioneel gedrag van de tunnel nauwkeurig toetsen. Dit reduceert de kosten, verkort de doorlooptijd en verhoogt de efficiency. We spreken over twee fases bij de Digital Twin. 

De eerste fase is de fysieke Digital Twin, een bedienplek waar fysiek apparatuur aan gekoppeld is. Daarmee toets je of de hardware zijn werk naar behoren doet inclusief de interface tussen de besturing en de hardware. De tweede fase is een Digital Twin met gesimuleerde hardware, middels het door Siemens ontwikkelde softwarepakket SIMIT. Daarmee kun je onder andere een virtuele test uitvoeren zonder hardware, automatiseringstoepassingen in een virtuele omgeving testen en een tunnelverkeersleider opleiden in een realistische maar veilige omgeving. In fase 1 test je dus één lamp fysiek en in fase 2 kun je er virtueel 100 testen.”

In fase drie is er sprake van een testraam voor de software. “Koppel SIMIT aan de besturing en je hebt een veldsimulatie en koppel de besturing tevens aan de 3D-visualisatie, daarmee kun je heel realistisch integrale scenario’s testen.  Je kunt er zo ook camerabeelden mee simuleren. Zo is het mogelijk om vanuit het blikveld van de weggebruiker te kijken naar de apparatuur in de tunnel. Ook is het mogelijk om vanuit de camera te kijken of de camerapositie wel optimaal is.”

Volgens Renard is de samenwerking tussen Yunex Traffic/Heijmans binnen de alliantie goed en prettig. “Werken in alliantievorm bevalt goed en wat daarbij helpt is dat Yunex Traffic en Heijmans elkaar al kennen uit een soortgelijke samenwerkingsvorm. We hebben in dezelfde opzet samen al de Koningstunnel gedaan en kunnen nu de ‘lessons learned’ implementeren. Alle partijen zitten open en transparant in het verhaal, er is sprake van veel werkplezier en een grote gunfactor over en weer. Door Best for Project te werken ontstaat een ideale verdeling van werkzaamheden. Zo is Heijmans verantwoordelijk voor de kabels, leidingen, verlichting, energie- en communicatiesystemen. Wij doen binnen de VTTI de bediening en besturing, verkeersinstallaties, de werktuigbouwkundige installaties en system engineering. We treden daarmee dus op als integrator”, aldus Renard.

Leon voegt toe: “Wij proberen de afstemming tussen de drie samenwerkende partijen te waarborgen, waarbij er wel degelijk sprake is van drie verschillende bedrijfsculturen. We merken door de verschillende bedrijfsculturen dat het noodzakelijk is om veel begeleiding en instructie te geven op het gebied van processen. Tot nu toe loopt dit echter wel succesvol omdat we veel aandacht besteden aan individuele collega’s en open en eerlijk zijn in de communicatie.”