Renovatie Afsluitdijk | Veilig werken binnen verdacht gebied

Een zeemijn, een 3,7-inch brisantgranaat en restanten van een brandbom. Het is een greep uit de eerste ‘opbrengst’ van de detectie naar niet-gesprongen explosieven rondom de Afsluitdijk. Een deel is namelijk aangemerkt als verdacht gebied met mogelijk overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog op zowel de land- als waterbodem. Om de versterking van de Afsluitdijk veilig te kunnen uitvoeren, wordt Bodac Explosieven Opsporing door bouwconsortium Levvel, bestaande uit BAM, Van Oord & Rebel, op afroep ingeschakeld.

In de Nederlandse land- en waterbodem liggen her en der nog niet-gesprongen explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. Zo ook rondom de Afsluitdijk, waar onder meer gewerkt wordt aan de keersluizen bij Den Oever en Kornwerderzand. “In aanloop naar de grootschalige versterking van de Afsluitdijk heeft de opdrachtgever van Levvel, Rijkswaterstaat, uitvoerig vooronderzoek laten uitvoeren op de aanwezigheid van niet-gesprongen explosieven”, zegt Marc van Oers van Bodac Explosieven Opsporing. “Plaatsen waar de aanwezigheid van niet-gesprongen explosieven niet kon worden uitgesloten, werden aangemerkt als verdacht gebied. Bouwconsortium Levvel heeft vervolgens een uitvraag gedaan in de markt. De combinatie was op zoek naar een partij die beheersmaatregelen kon bepalen en uitvoeren, zodat zij veilig kunnen werken binnen deze verdachte gebieden. Wij kwamen als meest gunstige uit de bus.”

Op de foto is een Brisantgranaat te zien, een van de vondsten.

Op basis van het vooronderzoek heeft Levvel de hoeveelheden en de aard van de explosieven per locatie in kaart gebracht. “Het gaat hoofdzakelijk om Duitse geschut- en afwerpmunitie, alsmede Britse en Nederlandse geschutmunitie”, weet Van Oers. “De Afsluitdijk is een zeer uitgestrekt gebied. Per gebied is aangegeven waar mogelijk wat kan liggen. Belangrijk voor ons om daarop de beheersmaatregelen te bepalen. De Britten en Duitsers gebruikten verschillende typen ontstekers met een afwijkende gevoeligheid. Door de jaren heen kan de ontsteking bovendien gevoeliger zijn geworden. De techniek uit die jaren was overigens al heel goed. De aangetroffen munitie kan er misschien zwart en roestig uitzien van buiten, het binnenwerk glimt vaak nog als nieuw.”

Bodac heeft internationale ervaring in het opsporen van conventionele explosieven, zowel op land als onder water. “Bij de Afsluitdijk wordt een combinatie van expertisen gevraagd”, zegt Van Oers. “Zowel op de land- als de waterbodem kunnen niet-gesprongen explosieven liggen. Wij lopen mee in de planning van Levvel en worden ingeschakeld zodra er werkzaamheden uitgevoerd gaan worden in een verdacht gebied. Op dit moment betreft dat bijvoorbeeld de bouw van de keersluizen bij Den Oever en Kornwerderzand. Op basis van de te verwachten munitie, zetten wij de geijkte detectieapparatuur in. We detecteren, benaderen en stellen niet-gesprongen explosieven veilig. Vervolgens dragen we het over aan de Explosieven Opruimingsdienst Defensie, die het vernietigt. Omdat we over eigen materieel beschikken, eigen duikmiddelen en graafmachines van 6 tot 45 ton (al dan niet met lange giek) kunnen we snel schakelen en inspelen op de planning van Levvel. Ter geruststelling: de plaatsen waar niet-gesprongen explosieven worden vermoed of waar deze worden aangetroffen, zijn voor mensen niet toegankelijk, tot er op die plaats gewerkt moet worden. Het is allemaal preventief, de Afsluitdijk zelf is veilig en is dat ook altijd geweest.””