Platform over civiele techniek, ondergrondse infra, energie, bouwmateriaal & bouwmachines
Opera ‘De Entree van Amsterdam’
De Entree in vogelvlucht (Bron: Gemeente Amsterdam).

Opera ‘De Entree van Amsterdam’

Speciaal voor GWW magazine gaf wUrck architecten haar visie op het project, op een treffende en bijzondere wijze. wUrck vergeleek het project met het uitvoeren van een opera en wist op fraaie wijze het werk weer te geven in diverse akten.

Akte 1-Een andere rol

Verregaande specialisatie binnen de verschillende vakdisciplines, een andere aanbestedingscultuur en een verdeling van de verantwoordelijkheden heeft tot een nieuwe positie van de architect geleid. Anders dan in andere landen, waar de architect ook voor constructieve en installatietechnische aspecten verantwoordelijk is, wordt in Nederland elk specialisme in een ander hoekje geplaatst. De rol als overkoepelende figuur die de architect ooit was, de generalist, hoofdrolspeler die het overzicht houdt en alles samenbrengt, is voorbij. Naarmate je minder verantwoordelijkheid hebt, krijgt je ook minder macht in het ontwerp en bouwproces. De architect heeft een nieuwe plek in de bouwwereld moeten vinden en definieerde zijn rol opnieuw. Zijn rol als dirigent is voorbij maar hij is nog lang geen figurant!

Akte 2-Multidisciplinair ontwerp

De aard van de architectuur in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw is veranderd ten gunste van het integrale ontwerp. De terugtredende overheid en toenemende marktwerking leidden in de bouw tot publiek-private samenwerkingen waarin de verschillende ontwerpfasen tegelijkertijd aan de orde zijn. Daarnaast vragen Europese aanbestedingen en integrale ontwikkelcompetities, die vaak turnkey in de markt worden gezet, om multidisciplinaire ontwerpteams.

Akte 3-Samenwerking

Samenwerking in de bouwketen is daardoor voor ontwerpers en andere adviseurs steeds belangrijker geworden. Verbinden en samenwerken zijn cruciaal, zowel in de analoge wereld als in de digitale wereld, waar BIM een steeds centralere rol speelt. Samenwerking komt het meest voor in de vorm van bouw- en ontwerpteams. Deze vorm van samenwerking is ook kenmerkend van het project De Entree in Amsterdam.  

Akte 4-Synergie

In een (bouw)team, speelt iedereen een rol en zoals in een orkest voor een goede prestatie de muzikanten (adviseurs) en dirigent (aannemer) als één geheel moeten optreden voor en samenwerken met de componist als opdrachtgever en met een steeds grotere betrokkenheid van het publiek. In een orkest gaat het vooral over synergie, het effect van een samenwerking tussen de muzikanten moet groter zijn dan wat elk van de partijen afzonderlijk zou kunnen bereiken. De rollen moeten dus goed worden gedefinieerd, het geheel goed worden geleid én vaak moeten we ook allemaal tegen de clichés vechten.

De monumentale hoofdentree legt een visuele relatie tussen het maaiveld en de stalling.

Akte 5-Clichés

‘De architect denkt alleen over het uiterlijk en wil alles mooi en duur maken; bovendien verdient hij/zij er zelf geen cent aan.’

‘De aannemer maakt nooit wat er in de tenderfase is beloofd en stuurt voor alles meerwerknota’s.’

‘De constructeur is niet creatief en neemt geen risico’s, uurtje factuurtje.’

‘De installatieadviseur is nooit proactief en doet zo min mogelijk.’

‘De opdrachtgever neemt nooit beslissingen en stelt zijn uitgangspunten altijd bij.’

Akte 6-Ingespeeld

Het breken van dit stereotype gedrag en het begrip en respect voor ieders rol is een plicht. Een langdurige samenwerking tussen de verschillende orkestleden, het zorgen voor een op elkaar ingespeelde groep die eerdere vergelijkbare processen heeft meegemaakt, is essentieel. De continuïteit van eerder betrokkene leden tijdens de initiatief- en/of tenderfase in de verdere uitwerking van het plan is een must. Men moet het stuk door en door kennen om het te kunnen spelen.

Akte 7-Betrokkenheid

Voor de ontwerpers is het noodzakelijk om betrokken te blijven bij alle fases van het proces, om zo de oorspronkelijk ambities te bewaken. Het is kenmerkend voor de samenwerkingen tussen architecten en aannemers dat vanaf een bepaalde fase de verdere uitwerking door de aannemer en/of het ingenieursbureau wordt gedaan. Dat verzwakt de positie van de architect en leidt tot frustraties en kwaliteitsverlies.

Akte 8-Mandaat

Het streven naar kwaliteit vanuit aannemer Max Bögl & Partners en de gemeente Amsterdam heeft ertoe geleid dat de architect een duidelijk mandaat kreeg en optreedt als supervisor voor de architectonische componenten.

Akte 8-Counterpartner

Het streven naar kwaliteit vanuit de opdrachtgever wordt nog eens versterkt door het aanstellen van een counter partner voor de architect binnen de gemeente. Een nauw betrokken supervisor (architect Simon Sprietsma) voor de openbare ruimte, die dezelfde taal spreekt als de architect wUrck, ondersteunt en beoordeelt de ontwerpkeuzes. Een soort gepersonaliseerde welstand, die samen met de architect als kwaliteitsbewaker fungeert. Daardoor zijn er sneller belangrijke ontwerpbeslissingen genomen en is het project beter geworden.

Akte 9-Repetitie

Performance ontstaat niet vanzelf door pas aan het einde het stuk op te voeren. De voorbereiding voorafgaand aan de uitvoering van het stuk vereist repetities, dan pas kom je samen tot een goede uitvoering. Daarbij moet je fouten maken en elkaar niet afvallen, maar ervan leren. Want het moet nog beter en het moet worden bijgesteld. We werken daarom met workshops en clash sessies in het 3D BIM-model, daarbinnen komt alles samen en leren we van elkaars fouten. 

Akte 10- Try-out

Voor project De Entree werken we met een ‘libretto’ (handboek) van de gemeente, maar waar noodzakelijk wijken we daar gefundeerd vanaf. Als try-out maken we varianten en zelfs mock up’s (proefstukken) die we samen beoordelen en waar we van leren en waarbij we het ontwerp weer verbeteren zodat we tijdens de uitvoering niet voor verrassingen komen te staan.

Akte 11-Finale

Zijn we voor De Entree in staat geweest om grotendeels de stereotypen en clichés bij te stellen? Misschien krijgen we het antwoord pas als we de opera helemaal hebben geluisterd. Maar we hopen dat we in ieder geval niet vals hebben gespeeld.     


Opera: ‘De Entree van Amsterdam’

Compositie: De gemeente Amsterdam zet de toon

Dirigent: Max Bögl & Partners

Piano: wUrck

Koperblazers: IV-infra

Houtblazers: Geo-2

Slagwerkers: Installatie Techniek Louwer

Concertmeester: Projectleiding gemeente Amsterdam

Eerste viool: Supervisors

Publiek: Inwoners Amsterdam en bezoekers uit de hele wereld

Oriol Casas Cancer: Architect-partner wUrck

Paul Kersten: Landschapsarchitect-partner wUrck

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.