Kunnen we het tij nog keren? Niets doen is in ieder geval geen optie

We schrijven vrijdag 5 november 2021. De internationale klimaattop in Glasgow, de COP26, is inmiddels een paar dagen aan de gang. Op de VN-conferentie bespreken landen de mogelijkheden om de opwarming van de aarde te beperken tot anderhalve graad. Het is nodig, want we lopen achter met het behalen van de doelstellingen zoals deze in het VN Klimaatakkoord van Parijs zijn opgenomen. 

Het ochtendnieuws meldt deze vrijdag dat uit een onderzoek van Oxfam Novib blijkt dat de CO2-uitstoot van de rijkste 1 procent van de wereldbevolking in 2030 zo hoog zal zijn, dat de klimaatdoelen zoals afgesproken in Parijs, onmogelijk gehaald kunnen worden. Is het te laat? Richard Janssen, directeur en eigenaar van Nering Bögel vraagt zich dat net als vele anderen af, maar is van mening dat niets doen in ieder geval geen optie is. Een gesprek over intenties en mentaliteit.

“In hetzelfde nieuwsbericht wordt verteld dat de uitstoot van de rijksten der aarde 30 keer de grens overschrijdt om onder de 1,5 graad opwarming te blijven”, vertelt Janssen. “Het buitensporige gedrag van de rijkste 1 procent van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor het grootste deel van de C02-uitstoot. De oorzaak moet gezocht worden in overdadig consumptiegedrag, excessief reizen met privéjets en het varen met grote jachten. Uit het rapport blijkt verder dat de rijkste 10 procent van de wereldbevolking een CO2-voetafdruk heeft die 9 keer te groot is. De uitstoot van de armste helft van de bevolking is daarbij te verwaarlozen. Die groep zal echter wel de grootste klappen ervaren van verdere klimaatopwarming. De pijn wordt dus niet gevoeld waar deze eigenlijk hoort te liggen. Als dat niet verandert, dan lijkt alles zinloos. Toch is mijn stellige mening dat niets doen geen optie is.”

Janssen duikt graag de geschiedenis in: Eunice Newton Foote was een Amerikaans natuurkundige en uitvinder. Ze was de eerste die stelde dat CO2 weleens temperaturen op aarde zou kunnen verhogen, na metingen aan koolstofdioxide en waterdamp in 1856. Edward Teller (1908-2003) was een Amerikaanse theoretisch natuurkundige -tevens een van de bedenkers van de atoombom- die voorspeld heeft dat we in verband met de opwarming van de aarde op zoek moesten gaan naar alternatieven voor fossiele brandstoffen. Zij waren roependen in de woestijn. De consumptiemaatschappij werd een feit en ‘na ons de zondvloed’, leek het credo. Vandaag betalen we daar de prijs voor. We zijn het aan ons nageslacht verplicht om te proberen de schade zoveel mogelijk te beperken.”

De gevolgen van de klimaatverandering zijn voor ons kikkerlandje direct waarneembaar. Frequentere en steeds heftiger wordende regenbuien ontregelen onze maatschappij. “Kijk maar naar de watersnood in Limburg. We zijn een doorvoerland van water. Met watermassa’s die op ons neerstorten die tot wel 20.000 m3 per seconde kunnen bedragen, is het dweilen met de kraan open. Denk je in grenzen, dan ontstaan er nare situaties. Zo zijn er overstromingen in Duitsland geweest omdat Nederland weigerde bepaalde sluizen open te zetten. Duitse sluiswachters zagen het niet meer zitten en staakten massaal. Er volgden doorbraken van dammen en dijken, in zowel Duitsland als Nederland. Dat is op Europees niveau te vergelijken met wat er wereldwijd gebeurt: het is ‘ieder voor zich’. Daar winnen we deze strijd niet mee. Samenwerking is de enige oplossing”, aldus Janssen.

“We moeten massaal afscheid nemen van het oude, verwende leventje, waarin we consumeren als het hoogste goed beschouwen. Daar kan iedereen thuis al mee beginnen. Kijken we naar de industrie, dan valt er nog veel te winnen. Bij Nering Bögel zijn we energie-positief, dat wil zeggen dat we meer groene stroom produceren dan we zelf nodig hebben, met als resultaat -/- 200 ton CO2. Daarnaast ligt nu de focus op het terugbrengen van de CO2-uitstoot bij de productie. We zijn nu zover dat we kolken en putranden al bijna CO2-vrij kunnen produceren.”

Janssen is verder van mening dat er een rol voor de media en de politiek is weggelegd. “Alles wordt zo opgeklopt en we worden zo vaak gewaarschuwd voor de gevolgen -lekkere sensationele koppen levert dat op- dat mensen er moe van worden. Het vertrouwen in politiek en media neemt af, waardoor mensen achterover gaan hangen en denken: ‘Het zal allemaal wel’.  Maar we moeten wel gaan samenwerken, in het klein, thuis, binnen de bedrijven, alle landen met elkaar. Is dat mogelijk? Ja! Hoe krijg je dat voor elkaar? Landen moeten stoppen met op eieren te lopen, stoppen met de grote ego’s, stoppen met lobbyen en klimaatproblematiek buiten het politieke speelveld halen. Dat zal eerst moeten veranderen, want CO2 leest en kijkt nou eenmaal geen nieuws.”