Platform over civiele techniek, ondergrondse infra, energie, bouwmateriaal & bouwmachines
Er wordt hard gewerkt aan het “nieuw Leids Ontzet”

Er wordt hard gewerkt aan het “nieuw Leids Ontzet”

Wie de vaderlandse geschiedenis kent, weet dat Leiden in de 80-jarige oorlog gebukt ging onder de Spaanse bezetter. Het Beleg van Leiden begon in 1573 en eindigde op
3 oktober 1574, dankzij de strijdende Watergeuzen.

We maken een sprong naar vandaag, 2020. Leiden wordt wederom geplaagd, ditmaal door een verstopte verkeersader. De huidige N206 die dwars door Leiden loopt, zit elke dag vast. De weg vormt de verbinding tussen Katwijk en de A4.

20200330_rkeus_5430-kopieren

Het TBM-graafwiel waarmee de grond losgeschraapt wordt van het graaffront. (Beeld: Rick Keus)

 

Het wapen in de strijd tegen de verkeerschaos heet “RijnlandRoute”. De hedendaagse Watergeuzen die ten strijde trekken, zijn de mensen die werken voor het COMOL5 consortium (voor een uitgebreide weergave van dit project zie kader).We spreken met drie van hen, Arjan van der Put, projectmanager boortunnel bij provincie Zuid-Holland (de opdrachtgever), Joost Vervoort, lead engineer boortunnel bij COMOL5 en Thomas Schubert, projectmanager boortunnel bij COMOL5 (Een internationale aannemerscombinatie van de TBI-ondernemingen Mobilis en Croonwolter&dros, VINCI Construction Grands Projets en DEME Infra Marine Contractors). Het thema: de aanpak van de A4, A44 en de aanleg van een nieuwe weg (de N434) met onder andere het boren van twee tunnelbuizen.

Het plan voor de RijnlandRoute bestaat langer dan menigeen denkt

“Wist je dat een vergelijkbaar plan als de RijnlandRoute al uit de jaren ’40 stamt?”, opent Van der Put het gesprek. “Er werd toen al over de RijnlandRoute gepraat. Decennialang kwam dit plan regelmatig ter sprake. Nu is het eindelijk zover en komt alles ook echt ten uitvoer. Het is nodig. Bekijken we het tunneltracé van de RijnlandRoute, dan zie je dat er relatief weinig stedelijke bebouwing is. Dat komt omdat er vanaf de jaren ’40 al rekening gehouden wordt met het ooit aanleggen van de RijnlandRoute. Mensen in de Stevenshof zijn bij bewoning al op de hoogte gesteld dat er ooit een weg zou komen.”

De aanleg van de N434 bestaat uit een tunnel van 2,5 km. Ten tijde van dit schrijven is de eerste tunnelbuis gereed en is men de boring van de tweede tunnelbuis aan het voorbereiden. “Er wordt onder huizen doorgeboord, onder hoogspanningsmasten, onder sportvelden”, licht Van der Put toe. “Zou je een weg boven het maaiveld aanleggen dan zou dat een enorme barrière vormen. Een tunnel met verdiepte bakken op de aansluitingen is ecologisch en infratechnisch de beste oplossing. Een elegante oplossing, die optisch ook acceptabel is voor de omwonenden.”

Tunnelvisie, maar dan in de goede zin des woords

Van der Put kan zichzelf een echte ‘tunnelvisie’ toedichten, maar dan in positieve zin. “Provincie Zuid-Holland heeft me ingehuurd voor dit project vanwege mijn expertise. Bij Rijkswaterstaat ben ik destijds betrokken geweest bij het eerste tunnelboorproject van Nederland, later heb ik bij andere bedrijven nog meer boorprojecten gedaan. Voor de RijnlandRoute ben ik al in de dialoogfase aan tafel gekomen, toen het plan van eisen opgesteld werd.”

De Landelijke Tunnelstandaard is opgesteld voor rechthoekig gebouwde tunnels. Het feit dat in de RijnlandRoute een ronde tunnel komt, vraagt om expertise om de benodigde vertaalslag te kunnen maken. “Daar zijn we prima in geslaagd”, vertelt Van der Put. “Zo hebben we de dwarsverbindingen tussen de tunnelbuizen groter ontworpen. Deze worden als vluchtweg gebruikt. Een tunnel moet namelijk eerst leeg zijn, voordat de mensen naar de veilige tunnelbuis kunnen vluchten. Door de grotere dwarsverbindingen kunnen daar meer mensen in staan, waardoor het evacuatieproces veilig kan verlopen.”

Een terp voor de tegendruk

Het eerste criterium voor het kunnen starten met boren van de tunnel, is dat er zich genoeg grond boven de boor bevindt, op de plaats waar gestart wordt. “Die moet ongeveer dezelfde hoogte hebben als de diameter van de boor. Daarom hebben we een boorterp aangelegd op de plaats waar de boorwerkzaamheden zijn gestart, van 3,5 meter hoog. Kijken we naar het verloop van de tunnel, dan begint de toerit op het maaiveld om uiteindelijk op het diepste punt 30 meter te zakken. De startschacht ligt op 20 meter diepte”, legt Van der Put uit.

Thomas Schubert, projectmanager boortunnel bij COMOL5: “Op de plaats waar de tunnel wordt gerealiseerd, treffen we een bijzondere geologie aan. Veel water, zeker aan het begin en aan het eind van de tunnel, zand, leem en een organische bodem. Het geheel is zeer gevoelig en overdraagt elke vorm van beweging. Ondanks het feit dat ik bij meerdere tunnels betrokken ben geweest, onder andere in Den Haag, is deze tunnel bij Leiden een bijzonder geval. Daarom hebben we ook echt moeten zoeken naar de juiste balans tussen kosten en wat er technisch mogelijk is.” De totale duur van het maken van een tunnelbuis is gepland op ongeveer 175 dagen. “Het heeft bij de eerste tunnelbuis iets langer geduurd”, vervolgt Schubert. “De boor legde ongeveer 15 meter per dag af. Het boorproces is een herhaling van twee hoofdfases. De eerste fase bestaat uit boren met toevoeging van een bentoniet suspensie. Het bentoniet zorgt ervoor dat het graaffront in de graafkamer stabiel blijft. Het TBM-graafwiel schraapt de grond los van het graaffront. Het grond- en bentonietmengsel wordt afgevoerd naar een scheidingsinstallatie die op het maaiveld staat. De bentoniet wordt hergebruikt. Fase twee bestaat uit het plaatsen van de tunnelringen, prefab betonelementen die tezamen een betonnen ring vormen. Deze worden achter de boormachine geplaatst. Deze hele cyclus wordt alleen onderbroken om alle leidingen en kabels steeds te verlengen.”

Foto Rick Keus, Rotterdam, Rotterdam, 20190509Onderwerp:

De Tunnelboormachine is op zijn zachtst gezegd indrukwekkend te noemen. (Beeld: Rick Keus)

 

Goede voorbereiding is het halve werk

Joost Vervoort, lead engineer boortunnel bij COMOL5, is gespecialiseerd in ondergronds bouwen. Hij kwam in 2016 in beeld tijdens de tender en startte na de gunning van het contract in januari 2017 op het project. “In de uitvraag werd gevraagd om het ontwerp en de engineering te doen van de geboorde tunnel, zoals de lining, de dwarsverbindingen en ook de inrichting van de tunnel inclusief kabelkokers. Ook de tijdelijke constructies kwamen aan bod, zoals bijvoorbeeld het afzetframe dat nodig is voor het afzetten van de boormachine bij de start van het boren. Ik heb toen drukberekeningen gemaakt voor de afzetkrachten”, licht Vervoort toe.

Ook de omgevingsbeïnvloeding door het boren van de tunnel is beschouwd. Vervoort: “Denk dan aan de zetting van het maaiveld en de invloed op gebouwen in de omgeving bijvoorbeeld. Alles wat vooraf berekend kon worden, is berekend. Tijdens de boorwerkzaamheden checken we vooral de boorfrontstabiliteit en het proces zelf. Een tunnel die je op deze manier maakt, moet gewoon de eerste keer goed zijn, je kunt de boor niet ‘even terughalen’. Op het maaiveld verrichten we metingen, maar ook in de tunnel en de TBM zelf. Voordat het Rijn-Schiekanaal zou worden gepasseerd is een proefveld ingericht, dat monitoren we. Een extra voorzorgsmaatregel voor de kritische passage van dit kanaal.”

Elke tunnel is uniek. Het spanningsveld is om de tunnel zo te ontwerpen dat deze niet alleen voldoet aan de eisen van de opdrachtgever, maar dat de tunnel ook nog praktisch en efficiënt te realiseren is. “Uiteindelijk geldt ook voor de tunnel: hoe meer wapening je toepast, hoe duurder alles wordt. Daar hebben we een goede balans in gevonden”, legt Vervoort uit. Tot wanneer blijft hij in beeld bij dit project? Vervoort antwoordt, tot besluit: “Tot de fase waarin de dwarsverbindingen zijn gerealiseerd. Dan is de ruwbouw grotendeels af.”    


RijnlandRoute

De RijnlandRoute is een nieuwe wegverbinding tussen Katwijk, via de A44, en de A4 bij Leiden. De weg lost huidige knelpunten op en garandeert de doorstroming in de regio Holland Rijnland, met name rondom Leiden en Katwijk.

Twee van de drie projecten van de RijnlandRoute zijn inmiddels in uitvoering. Het project N434/A44/A4, waarvan de geboorde tunnel onderdeel uitmaakt, wordt uitgevoerd door aannemerscombinatie COMOL5, het project N206 ir.G. Tjalmaweg door Boskalis. Het derde project van de RijnlandRoute, de N206 Europaweg, is nog in voorbereiding.

www.rijnlandroute.nl

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.