Energietransitie in 3 dimensies

Met deze kop bovenaan het bericht ontvingen we van Soltegro uit Capelle aan den IJssel een uitnodiging voor een evenement dat zij organiseerden op 15 november jongstleden. Nieuwsgierig geworden, spraken we voorafgaand aan het evenement Hans de Man, algemeen directeur van Soltegro.

“We weten allemaal dat we zaken drastisch moeten veranderen, om de energietransitie te laten slagen. Het bedrijfsleven ontplooit allerhande initiatieven, op eigen gelegenheid. Vaak sector gerelateerd, soms alleen, meestal in groepsverband. Dat op zich verdient een pluim, maar de grote zorg die we allemaal zouden moeten hebben, is het gebrek aan centrale sturing. Het ontbreken van overkoepelende afspraken. Het niet delen van kennis en het niet aanhaken bij elkaar. De wil om goed te doen is er, maar wie wijst de weg?”, legt De Man uit.

De sociale, economische en technische aspecten van de energietransitie
“We menen er goed aan te doen om met dit evenement diverse partijen bij elkaar te brengen om te netwerken, van elkaar te leren en integraal informatie te geven. Dat doen we met een klinkende groep sprekers. We roepen het als Soltegro al langer, nu gaan we het ook echt doen”, vervolgt Hans. “De drie dimensies die we benoemd hebben, zijn de sociale, economische en technische aspecten binnen de energietransitie. Een drie-eenheid die niet los van elkaar gezien kan worden. Alles beïnvloedt elkaar.”

Het decor voor het evenement is het Drijvend Paviljoen in Rotterdam. Onder het genot van een hapje en een drankje wordt de groep toegestroomde mensen steeds groter. Het gezelschap komt uit alle gelederen van de infra- en energiesector en uit een diversiteit aan andere branches. De Man opent de bijeenkomst met een toespraak, waarin hij aangeeft: “Met wat er op dit moment van overheidswege gedaan wordt om te voldoen aan de eisen voor 2030, die in het energie akkoord van Parijs staan, maken we ons zorgen over de haalbaarheid. Er is geen regie, geen masterplan. Er wordt hooguit geroepen en iedereen mag het zelf uitzoeken.” Soltegro heeft zelf niveau 5 behaald op de CO₂ prestatieladder en houdt in al haar ontwerpen rekening met een zo laag mogelijk energieverbruik.

We weten allemaal dat we zaken drastisch moeten veranderen, om de energietransitie te laten slagen.

Energietransitie in de Delta
De volgende spreker is Jo-Annes de Bat, gedeputeerde van de provincie Zeeland. Hij neemt de aanwezigen in zijn presentatie mee naar zijn provincie, waar de energietransitie in de Delta in volle gang is. “De kerncentrale in Borssele lijdt 100 miljoen euro verlies per jaar. Zeeland is aandeelhouder met als bijkomend probleem: het afval. In 2033 gaat de centrale dicht, als de plannen doorgaan. Waar begin je dan met de energietransitie? Met 35 miljoen euro om veranderingen door te voeren, is Zeeland van start gegaan. Het Tidal Technology Center wordt gebouwd in het Grevelingenmeer, we brengen de windmolens naar zee. Zeeland heeft een programma ontwikkeld om studenten op te leiden tot windmolenmonteur voor onderhoud. Ook de initiatieven binnen het bedrijfsleven snijden hout. Zo gaat de warmte die een frietfabriek genereert rechtstreeks naar een bedrijf waar uien gedroogd worden. De vraag is nu hoe we de huishoudens meenemen. In ieder geval door circulair te bouwen. Materialen uit sloop opslaan, omdenken en hergebruiken. We gaan de landbouwsector inzetten voor CO₂ opslag. Bieten oogsten voor een bio-based economy. Zeeland is er klaar voor en innoveert voortdurend”, aldus Jo-Annes De Bat.

De sprekers, van links naar rechts: Bas van Duijnhoven, seniorconsultant reliable systems bij Soltegro, Arend-Jan van der Vlugt aan, wethouder Innovatie en Duurzaamheid bij de gemeente Goeree Overflakkee, Jan Peter Doomernik, Business Developer bij Enexis, Hans Pos, senior projectleider techniek bij Croonwolter&Dros en Hans de Man, algemeen directeur van Soltegro.

De energietransitie in onze woningen
Bas van Duijnhoven, seniorconsultant reliable systems bij Soltegro, is aan het woord: “Parijs wil de opwarming van de aarde beperkt zien tot 1,5˚ tot 2˚ Celsius. In Nederland hebben we er echter andere problemen bij, zoals het stijgen van de zeespiegel, de bodemdaling, niet alleen in Groningen. We moeten minder afhankelijk worden van energie uit het buitenland. Het rendement op de duur ingekochte energie is 50%. Dat ligt niet aan de industrie, maar vooral aan de huishoudens. Zonde van de dure energie. De reductie van CO₂-uitstoot gaat hier niet hard genoeg. Renewable Energy scoort nu 7%, maar moet naar 14%. Als het zo doorgaat gaan we de doelstelling van 2020 niet halen.” Van Duijnhoven vertelt over wat wel zou kunnen werken: layered energy systemen, verregaande elektrificatie (de elektrische auto bijvoorbeeld energie terug het net in laten sturen), energie van kolencentrales vervangen door zonne- en windenergie en omdenken in alternatieve energiesystemen. “Huizen moeten een eigen batterij krijgen, van 10 tot 15 kW per uur, om te bufferen. Daarmee wordt het aantal kW’s dat we per huishouden uit het net halen en weer teruggeven beperkt tot plus en min 1 kW.”

De beste oplossingen kennen geen concurrentie
“Kunnen we een oplossing bedenken, die zo goedkoop is, dat bedrijven er niet mee kunnen concurreren?”, vraagt Jan Peter Doomernik aan het publiek. Hij is Business Developer bij Enexis en houdt zich bezig met disruptie binnen de energiemarkt. “Stel dat met de juiste technologie auto’s zelfdenkend zijn, onderdeel uitmaken van een ‘zwerm’ en als systeem hun eigen inkopen doen, zonder menselijke tussenkomst. Auto’s die elkaar energie geven, energie aan de maatschappij geven en alleen maar geld opleveren. Geld dat ze niet nodig hebben, geld dat geïnvesteerd kan worden in randdiensten voor de mens. Is dat onvoorstelbaar? Nee. Het systeem zou lijken op de natuur. Dieren kennen geen eigenaarschap, geen identiteit en geen geld. Zelfs geen schaarste, ons grote kunstmatig door de commercie in het leven geroepen probleem.” Doomernik legt uit dat we de eerlijke regels van een natuurlijk ecosysteem als voorbeeld moeten nemen. “Werk samen, deel energie, werk ‘anti-fragile’. Bouw een ‘energy commons’ (delen zonder eigenaar – red.). Ga voor ‘abundancy’ (overvloed creëren – red.) en laten we werken aan een ‘Internet of Energy’.” Doomernik wijst de zaal op het bestaan van de groep ‘Nature 2.0’, waarbinnen op vrijwillige basis naar dergelijke oplossingen gezocht wordt.

Jo-Annes de Bat, gedeputeerde
van de provincie Zeeland.

Energieneutrale tunnel als goed voorbeeld van innovatie
Vanuit Croonwolter&Dros betreedt Hans Pos, senior projectleider techniek, het podium. “Tunnels zijn grote energieverbruikers. Wij bouwen op dit moment een energieneutrale tunnel, die energie bespaart en opwekt. Om tot oplossingen te komen die dit mogelijk maken, stellen we onszelf continu de ‘waarom?’ vraag. Waarom doen we wat we doen en wat zou een goede oplossing zijn”, vertelt Pos. “De kansen die we gedefinieerd hebben zijn energiereductie, materiaalgebruik, welzijn, ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid. Hoe zou de infra hierin beter zijn werk kunnen doen? We moeten af van bestaande methoden die verkwistend zijn. De meeste installaties in een tunnel werken op gelijkstroom. Dan is het logisch dat alles rondom de tunnel op gelijkstroom functioneert. Dat scheelt energie en is betrouwbaarder. Met ledverlichting en een goede reflecterende oppervlakken beperken we het energieverbruik. Met het transporteren van daglicht via glasvezel kunnen we zonlicht in de tunnel brengen. Een DC-grid rondom de tunnel werkt redundant, gevoed door 20.000 m² zonnepanelen. Opgewekte energie zal gebufferd moeten worden, voor het dag- en nachtritme.” Om dit alles te realiseren gebruikt Croonwolter&dros ‘proven technology’. Pos: “De regulering zal anders moeten, willen we kunnen blijven innoveren. Rijkswaterstaat moet energieleverancier kunnen zijn bijvoorbeeld. De tunnel van de toekomst bouwen we nu al.”

Het Drijvend Paviljoen in Rotterdam vormde een schitterend decor voor het evenement.

Hoera voor Goeree!
Als laatste spreker treedt Arend-Jan van der Vlugt aan, wethouder Innovatie en Duurzaamheid bij de gemeente Goeree Overflakkee. ‘Energy Island’, is de geuzennaam voor Goeree Overflakkee tegenwoordig. Niet onterecht, vernemen we. “Het Rijk waarschuwde Goeree Overflakkee dat het niet goed ging. Vergrijzing, verdwijnende banen en wegtrekkende jeugd vormden een groot risico. De gemeente en de ondernemers hebben de handen ineengeslagen om dit probleem te tackelen.”

Een aantal speerpunten dat aan bod komt: Eilanditeit, het eilandkarakter bewaren, Maatschappelijke balans, tussen toerisme en wonen en Kwaliteit, de toerist of nieuwe bewoner moet op Goeree Overflakkee meer kwaliteit ervaren dan waar hij vandaan komt. “Inmiddels heeft Goeree Overflakkee de Quality Coast Award in de wacht gesleept voor alle veranderingen. Denk aan de goede verbindingen, de waterbus, de toegangswegen. We hebben een sterk glasvezelnet en ondernemers, gemeenten en overheid werken goed samen. We zetten bijvoorbeeld in op elektrische deelauto’s in woonwijken. We investeren in laadpalen. Het tankstation van de toekomst staat in Oude Tonge, met de welluidende naam GreenPoint. “Bewustwording creëren is het sleutelwoord”, aldus Van der Vlugt. “Dat gaat zover dat de inwoners trots zijn op de behaalde resultaten en graag een steentje bijdragen. Goeree Overflakkee heeft het Waterstof Convenant getekend, gedragen door de ondernemers. De gemeente investeert in zonnepanelen. In 2020 moet Goeree Overflakkee een energieleverend eiland zijn.”

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel waar nog vol vuur nagepraat werd over de presentaties van de sprekers. Een ding is duidelijk: Waar een wil is, is een weg naar duurzaamheid.