Een verkenningenstudie naar betere verkeersveiligheid voor fietsers op de Ziendeweg

Welke tracés en oplossingen zijn mogelijk in de bijzondere, maar ook complexe omgeving? De Ziendeweg is een lange, smalle weg met op gezette tijden een groot verkeersaanbod. Veel automobilisten gebruiken de weg als alternatief voor de provinciale wegen. 

De weg is onderdeel van de ontsluiting van agrarische percelen. Ook is er veel fietsverkeer voor woon-school-werk en recreatief gebruik. Al met al is de combinatie tussen de lengte en de beperkte breedte van de weg en de verschillende verkeersstromen niet optimaal en komt de verkeersveiligheid in het geding. Iv-Infra heeft in opdracht van gemeente Alphen aan den Rijn met een verkennende studie onderzocht hoe de verkeerssituatie voor fietsers het best kan worden verbeterd.

De Ziendeweg is een circa 3,5 km lange, smalle weg die naast een verbinding tussen Zwammerdam en Nieuwkoop ook een verbinding vormt naar Bodegraven, de A12 en de N231 richting Uithoorn. Voor fietsers is het de enige verbinding tussen Zwammerdam en Nieuwkoop zonder te hoeven omrijden. Ook is het een belangrijke recreatieve route (Groene Hart, Nieuwkoopse plassen) en onderdeel van het Fietsknooppuntennetwerk. 

Uniek aan het gebied van de Ziendeweg is dat het de enige plaats ter wereld is waar de polder door een in bedrijf zijnde molengang zonder mechanische hulp wordt bemaald. Wat de omgeving verder nog bijzonder maakt, zijn de hoge landschappelijke en archeologische waarde, de ecologie en de vele cultuurhistorische elementen die erg belangrijk en kenmerkend zijn. Het gebied wordt gezien als kroonjuweel van de provincie en dat brengt ook gelijk een uitdaging met zich mee. Voor kroonjuwelen geldt de algemene sturingsrichtlijn behoud van uitzonderlijke kwaliteit. Met deze richtlijn wordt aangegeven hoe de provincie in beginsel met ontwikkelingen wil omgaan wat betreft de cultuurhistorie en ruimtelijke kwaliteit. Cultuurhistorie is hier dé drager van ruimtelijke ontwikkeling. De Ziendeweg ligt er dan ook al bijna 800 jaar zo bij. 

Wat de omgeving complex maakt zijn de beperkte ruimte en de verkeersstromen. Ook projecten die in de omliggende omgeving worden uitgevoerd en van invloed zijn op dit project vormen een uitdaging. Zo gaat het hoogheemraadschap van Rijnland een dijkversterkingsproject uitvoeren aan een dijk die grenst aan de Ziendeweg. De oplossing die uiteindelijk wordt gekozen moet er dus één zijn die de uitvoering van het dijkversterkingsproject niet zal belemmeren. 

Door de beperkte ruimte heeft elke aanpassing invloed op de omgeving. De weg is maar drie meter breed en bevat veel uitwijkhavens. Dat maakt de mogelijkheden tot verandering erg beperkt. Daar komt bij dat we direct te maken hebben met gronden van particulieren. Het is dus een complexe puzzel om alle belangen te borgen. Om te komen tot een breed gedragen oplossing zijn de grondeigenaren en andere belanghebbenden al vanaf de allereerste projectfasen bij het project betrokken. In verband met de coronapandemie, die bij de start van dit project net was uitgebroken, vond dit weliswaar in andere vorm plaats dan gewend.

De vraag aan Iv-Infra was om in kaart te brengen wat er mogelijk is met betrekking tot het vrijliggende fietspad en wat er op de weg zelf mogelijk is. Bij de start van de verkenningenstudie zijn verschillende tracés die het waard waren om nader te onderzoeken uitgewerkt tot een schetsontwerp. In grote lijnen waren dit een vrijliggend fietspad in de polder, een vrijliggend fietspad naast de Ziendeweg (oost en west) en het verbeteren van de verkeersveiligheid van de Ziendeweg zelf. Deze alternatieve tracés zijn met elkaar vergeleken op basis van onder andere de raakvlakken met ruimte en milieu, de belangen van stakeholders (grondeigenaren, omwonenden en belangengroepen) en kosten. De verkenningenstudie is integraal aangepakt om ervoor te zorgen dat de uitkomst een oplossing is die enerzijds de fietsveiligheid vergroot en wordt gedragen door grondeigenaren en belanghebbenden, en anderzijds feilloos past binnen de bijzondere omgeving en de omgeving zo min mogelijk belast. De tracés zijn daarom ook niet alleen vanuit de civiel technische bril bekeken.

In de verkenningenfase is een omgevingsscan uitgevoerd om inzichtelijk te maken wat allemaal van invloed kan zijn en dus een rol kan spelen in de haalbaarheid van een tracé. Denk aan thema’s als archeologie en cultuurhistorie, bodem en water (hydrologie), ecologie, planologie, kabels en leidingen, verkeer en recreatie en toerisme. Ook de gesprekken met grondeigenaren en belanghebbenden maakten onderdeel uit van deze inventarisatie.

De verschillende tracés konden in verband met de coronamaatregelen niet via een reguliere bewonersavond worden voorgelegd aan grondeigenaren en belanghebbenden, dus dit heeft plaatsgevonden middels persoonlijke keukentafelgesprekken. Tijdens deze gesprekken zijn de standpunten ten opzichte van de varianten inzichtelijk gemaakt. Deze zijn vervolgens vertaald naar een matrix met draagvlakpijlers, waaruit kon worden afgeleid hoe grondeigenaren en bewoners tegenover bepaalde varianten aankeken. Uiteindelijk is alle informatie uit de omgevingsscan en de keukentafelgesprekken getrechterd middels een afwegingsmodel. 

De conclusie was al vrij snel dat een vrijliggend fietspad in een open gebied niet realistisch is. Dichtbij de weg is de beste plek, omdat je dan zoveel mogelijk de bestaande infrastructuur volgt en zo min mogelijk hoeft aan te passen aan de omgeving. Ten aanzien van de mogelijkheden op de Ziendeweg is gebleken dat de enige meerwaarde is om deze af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer, waarbij alleen bestemmingsverkeer en landbouwvoertuigen nog gebruik mogen maken van de weg.

Op dit moment werkt Iv-Infra het ontwerp van het fietspad verder uit en wordt samen met omliggende gemeentes bekeken wat het betekent als de Ziendeweg wordt afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Het college van burgemeester en wethouders heeft uitgesproken dat het afsluiten van de Ziendeweg op dit moment de voorkeur heeft. Deze variant moet echter nog goed worden onderzocht, omdat het afsluiten van de weg gevolgen heeft voor de bewoners en overige wegen. Deze zomer worden de resultaten voorgelegd aan het bestuur en wordt besloten of er een vrijliggend fietspad wordt aangelegd of dat de weg wordt afgesloten voor gemotoriseerd verkeer.