Ecologische verbindingszones vergroten natuurwaarden

In Nederland wordt al jaren gewerkt aan een samenhangend netwerk van natuurgebieden: Natuurnetwerk Nederland (NN), bestaande uit natuurgebieden en natuurontwikkelingsgebieden. Via ecologische verbindingszones (EVZ) worden deze gebieden met elkaar verbonden, zodat het leefgebied van planten en dieren wordt vergroot en de migratie van soorten mogelijk wordt gemaakt. In de gemeente Helmond zijn drie nieuwe EVZ’s ingericht. 

Ecologische verbindingszones worden gevormd door het aanleggen van nieuwe natuur of door het versterken van bestaande landschapsstructuren. In opdracht van de gemeente Helmond en Waterschap Aa en Maas heeft Staro Natuur en Buitengebied in 2015 het ontwerp en bestek gemaakt voor drie EVZ’s: de Schootense loop, Goorloop-Noord en Goorloop-Zuid. “Doelstelling was om de bestaande beekloop zodanig in te richten dat deze ecologisch aantrekkelijker wordt en de natuurwaarden worden vergroot”, zegt Karel Küsters van Staro. “Waar mogelijk heeft de gemeente rondom de beek extra meters grond (tot maximaal 50 meter van de beek) aangekocht en op andere plekken dienden we efficiënt gebruik te maken van de beperkte ruimte om deze ecologisch zo interessant mogelijk te maken.”

Boomstammen en stronken vergroten de dynamiek in de stroming en verbeteren de omstandigheden voor de beoogde doelsoorten.

Beekherstelopdracht
De Schootense loop is over een traject van zo’n 2 kilometer aangepakt, Goorloop-Zuid over een tracé van 1,5 kilometer en Goorloop-Noord circa 3,4 kilometer.       

Staro heeft de visie van de gemeente en het waterschap vertaald naar een concreet inrichtingsplan en bestek met werkomschrijving voor de aannemer. “Voor alle drie de beeklopen hebben we beekherstelmaatregelen in het ontwerp ingebouwd”, vervolgt Küsters. “Insteek was om het aflopende water in bepaalde seizoenen af te remmen en soms zelfs te stuwen. Dat hebben we volledige doorberekend en onder meer bereikt door meanders aan te leggen en obstakels in de loop aan te brengen in de vorm van boomstammen en stronken die elders uit het project vrijkomen. Deze maatregelen vergroten de dynamiek in de stroming en verbeteren de omstandigheden voor de beoogde doelsoorten.”

Oeverpoel in binnenbocht.

Grote modderkruiper
In alle drie beeklopen zijn de bestaande beschoeiingen verwijderd en zijn – waar mogelijk – de oevers natuurvriendelijker (lees: flauwer) gemaakt, zodat zogenaamde plas-draszones ontstaan. Küsters: “Speciaal voor de ijsvogel zijn op enkele plaatsen juist steile oevers gecreëerd. En op de Goorloop zijn her en der oeverpoelen aangelegd om de grote modderkruiper (een zeldzame vis) ‘onderdak’ te bieden. Verder zijn nog enkele bestaande poelen vergroot, bypasses gegraven, delen van de loop gebaggerd en bomen en struwelen aangeplant. Alle dieren en planten die gebonden zijn aan de waterloop kunnen zich hier makkelijker ontwikkelen. Ook voor grotere dieren, zoals dassen, bieden de EVZ’s een meerwaarde om zich makkelijker van A naar B te verplaatsen.”

Na de aanbesteding is de aannemer begin 2016 op basis van de werkomschrijving van Staro begonnen met de ingrijpende werkzaamheden. Gefaseerd zijn in chronologische volgorde de Schootense loop, Goorloop-Zuid en Goorloop-Noord aangepakt. “De werkomschrijving bevatte ook een ecologisch werkprotocol om schade aan de bestaande natuurwaarden te voorkomen. Inmiddels zijn alle werkzaamheden afgerond en is het nu aan de natuur om zich verder te ontwikkelen”, besluit Küsters.