BIM-model faciliteert integraal werken in optima forma

In opdracht van Rijkswaterstaat realiseert consortium De Groene Boog, met daarin de bedrijven BESIX, Dura Vermeer, Van Oord, TBI-bedrijven Mobilis en Croonwolter&dros, Rebel en John Laing de nieuwe A16 Rotterdam, een 11 kilometer lange rijksweg tussen de A16/A20 bij het Terbregseplein en de A13 bij Rotterdam The Hague Airport. Dit project wordt op alle vlakken gekenmerkt door een hoog innovatief gehalte, niet in de laatste plaats vanwege de inzet van BIM als basis voor 3D-informatie en daaraan gekoppelde digitale toepassingen. We zijn in gesprek met Hans Pos (Croonwolter&dros), ontwerper en testmanager bij De Groene Boog en met Michel Dekker (Infranea), BIM-manager en projectcoördinator bij De Groene Boog.

Michel opent het gesprek: “Vanaf de tenderfase is er veel aandacht besteed aan het integrale karakter van project A16 Rotterdam. Door het Bouw Informatie Management (BIM) proces een vooraanstaande rol toe te bedelen en dit te organiseren onder procesbeheersing en niet uitsluitend onder ontwerp, borgen we de principes van BIM in de gehele lifecycle van het project.” Hans voegt toe: “De rode draad in dit verhaal is dat we het BIM-model gebruiken voor meer dan één toepassing. Te beginnen in de ontwerpfase, vervolgens functioneel (dus tijdens het bouwproces) en als het project is opgeleverd voor trainingsdoeleinden en onderhoud. We kunnen het BIM-model bijvoorbeeld verrijken met talloze relevante documenten, in beeld en schrift. Het BIM-model maakt dus integraal onderdeel uit van het project.”

De Rottemerentunnel heeft een Digital Twin (TWIN16) die mogelijkheden biedt om allerhande zaken virtueel te testen. De basis voor TWIN16 is BIM, waarin alle 3D-informatie ligt besloten die met de tunnel te maken heeft. “Die 3D-informatie is gebruikt in het ontwerpproces van de tunnel”, legt Michel uit. “In de praktijk betekent dit een bijdrage aan de risicobeheersing voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer.    

In een vroeg stadium kunnen ‘clashes’ gedetecteerd worden in BIM. Door de uitgebreide 3D data die in BIM gegenereerd wordt, zijn we in staat om de tunnel te virtualiseren. Dat zorgt voor een extra zetje in de rug wanneer je bijvoorbeeld stakeholders wilt informeren en betrekken bij een project van deze omvang.” Hans: “Naast het feit dat we levensechte simulaties vanuit verschillende posities kunnen realiseren, gebruiken we de digital twin ook voor het virtueel testen van de systemen in de tunnel. Nog voordat de tunnel in gebruik is, kan de TWIN16 volgens het OTO-principe worden ingezet, namelijk Oefenen, Trainen en Opleiden. Denk dan aan de tunnelbedienaars, hulpdiensten et cetera.” Michel: “Concrete voorbeelden van de samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer zijn onder andere het organiseren van thematafelsessies, het delen van de actuele BIM-modellen, het geven van workshops in BIM, het houden van BIM-spreekuren en het virtueel toetsen van het tunnelontwerp door samen met de veiligheidsregio Rotterdam door het TWIN16 model te gaan.”

Bouwcombinatie De Groene Boog heeft veel geleerd van het inzetten van BIM en de TWIN16. “Eén ding is zeker: wij zijn ervan overtuigd geraakt dat het zinvol is om een kunstwerk vooraf als 3D-model te bouwen in BIM en de 3D-data in te zetten om simulaties uit te voeren”, aldus Hans. “Oefenen met een VR-bril, posities van mensen bepalen, veiligheidschecks doen en fase technisch denken, het kan allemaal vooraf in een simulatie gebeuren. Er is echter nog geen ‘game omgeving’ voor het bouwen zelf, maar het verdient zeker aanbeveling daar in de toekomst naar te kijken.” Michel voegt toe: “Het is volledig mogelijk om de bouw te simuleren. Nu werken we al wel met statische 4D, maar je loopt nog niet zelf door het 3D-model.”

Zelfs het plannen van mensen kan efficiënter door met simulaties te werken. Hans geeft een simpel voorbeeld: “Toiletten op een bouw van deze omvang moeten strategisch gepositioneerd worden. In een simulatie kun je erachter komen dat sommige medewerkers in totaal een uur kwijt zijn om heen en terug naar het toilet te lopen. Dat soort kleine dingen haal je er feilloos uit in een simulatie. Michel schetst dat niet de grootte van het project een uitdaging is, maar het nieuwe van deze werkwijze. “Projecten als A16 Rotterdam geven ons een perfecte gelegenheid om dit soort nieuwe werkwijzen uit te proberen. Je kunt dingen doen die voorheen niet konden. Een voorbeeld: een groep stakeholders was bezorgd over de lancering van het wegdek boven het Terbregseplein. Het wegdek wordt voorafgegaan door ‘de neus’, een enorme blauwe wig van staal. De angst was dat het verkeer afgeleid zou worden door de beweging. Door de lancering te simuleren en als film, gezien vanuit de ogen van de bestuurder, op te slaan, konden we aantonen dat voor een bestuurder die er onderdoor rijdt, het lijkt of ‘de neus’ stilstaat.”

“We hebben in de EMVI een oefenomgeving beloofd voor de hulpdiensten. Met gebruik van onze game engine kan namelijk alles, je kunt alle calamiteiten nabootsen, inclusief slachtoffers die bekneld zitten in een auto”, aldus Hans. “Het is een nieuwe wereld waarin we dagelijks uitbreidingen doen.” Michel: “De digital twin begint al ingeburgerd te raken, TWIN16 is speciaal voor de Rottemerentunnel gemaakt. Een digital twin gaat verder dan de simulatie van bouwwerk en situaties. Ook randzaken zijn mogelijk, zoals het versturen van mail vanuit de digital twin, of het beter uitvoeren van VVA-audits, in 3D in plaats van 2D. Zelfs het weer is te simuleren en dat is herhaaldelijk tot nut gebleken.”

Hans en Michel zijn blij met het feit dat De Groene Boog de kans krijgt om deze technieken toe te passen. Hans: “We beleven een aanzienlijke faalkostenreductie door BIM en de TWIN16. Wel moeten we deze werkwijze met zijn allen omarmen, om het model ‘as built’ te maken. Michel: “In BIM Collab maken we alle geometrische raakvlakken inzichtelijk. We werken met een heel team van mensen samen in BIM Collab en hebben zo helder de raakvlakken en clashes in beeld. Daarover spreken we elkaar aan en we zoeken samen naar oplossingen. Zaken vallen zo niet meer van de radar en we zijn af van discussies in de bouwkeet.”

Ook opdrachtgever Rijkswaterstaat accepteert het BIM-model en gebruikt dit voor verificatie en validatie. “Dat kan omdat we BIM niet alleen in het ontwerptraject hebben gebruikt, maar ook gebruiken in de procesbeheersing”, zegt Hans tot besluit.